De kerstcactus heeft zijn naam niet voor niets, de winterbloeier pronkt immers rond Kerstmis altijd met zijn prachtige bloemen. De exotische kamerplant is - ook al is het op het eerste gezicht moeilijk te geloven - een cactus, maar in tegenstelling tot zijn in de woestijn levende neven heeft hij geen stekels en ziet hij er nogal atypisch uit voor cactussen. Schlumbergera, de wetenschappelijke naam, heeft speciale zorg nodig, zodat je lang kunt genieten van de rode, gele, witte of oranje bloemen.
Hoe verzorg je een kerstcactus?
De kerstcactus (Schlumbergera) is een tropische, bloeiende kamerplant die in de winter bloeit en geen stekels heeft. Idealiter moet de plant helder worden gehouden, maar niet in direct zonlicht, matig vochtig worden gehouden en tijdens de bloei worden voorzien van cactusmest.
Herkomst
" Kerstcactus" is eigenlijk geen soortnaam, maar een verzamelnaam voor verschillende soorten bladcactussen uit het geslacht Schlumbergera. Deze zijn inheems in de kustbossen van Brazilië, waar ze groeien als epifyten (botanisch gezien epifyten) op hoge junglebomen. De exemplaren die voor de thuiskweek worden gekweekt, zijn uitsluitend hybriden, terwijl de wilde vormen geen rol spelen als kamerplanten en in hun natuurlijke habitat al ernstig bedreigd zijn. De wetenschappelijke naam van de kerstcactus, Schlumbergera, komt van de Franse cactusverzamelaar en veredelaar Frédéric Schlumberger.lees meer
Gebruik
Aangezien kerstcactussen uit subtropische en tropische streken komen, zijn ze in dit land niet winterhard en worden ze daarom alleen als kamerplant gebruikt. Omdat de bloemen doorgaans tijdens de kerstperiode verschijnen, maakt Schlumbergera nu deel uit van de kerstversiering in veel huishoudens en is daarom kort voor de feestdagen in veel winkels verkrijgbaar. De hangende scheuten van dit type cactus zien er vooral goed uit in hangende manden of hoge containers, waar de kleurrijke, weelderige bloemen gemakkelijk over de rand kunnen groeien.
Groei en omvang
In tegenstelling tot veel andere soorten cactussen heeft de kerstcactus een struikachtige groei met lange, platte en vlezige scheuten. Deze hangen door hun lengte en gewicht naar beneden, daarom kan de plant het beste in hoge potten of hanging baskets worden gekweekt. Bovendien heeft de kerstcactus niet de klassieke stekels die anders kenmerkend zijn voor cactusplanten, maar heeft hij fijne borstelharen aan de randen van de bladeren. Met de juiste zorg kan de populaire bladcactus vele tientallen jaren leven en tot 40 centimeter hoog worden. Zeer oude exemplaren hebben een diameter van een meter of meer, en de planten worden in de loop der jaren van onderen houtachtig.
Bloei, kleuren en bloeitijd
De kerstcactus is zo populair vanwege zijn opvallende bloemen. Deze bevinden zich altijd aan de toppen van de scheuten, zijn langwerpig van vorm en zijn als schubben in elkaar geschoven. De bloembladen zelf zijn iets naar achteren gebogen, zodat de gele meeldraden duidelijk naar voren komen. De mooie bloeiwijzen, die verkrijgbaar zijn in verschillende tinten rood, roze, geel en wit, kunnen wel tien centimeter groot worden. Schlumbergera produceert veel van deze bloemen tussen november en januari, hoewel de individuele exemplaren maximaal vijf tot zeven dagen meegaan en dus niet bijzonder langlevend zijn. Door de enorme massa is de korte bloeitijd - met goede verzorging - echter nauwelijks merkbaar.
bladeren
Typisch voor de kerstcactus zijn de lange, platte en sterke groene scheuten, die bestaan uit meerdere, meestal ovale tot langwerpige eivormige en ingesneden bladdelen. Aan de rand bevinden zich kleine areolen met borstelharen. De individuele scheuten kunnen wel een meter lang worden.
Fruit
Succesvolle bevruchting van de bloemen vindt eigenlijk nooit plaats als ze binnen worden gekweekt, wat te wijten is aan het gebrek aan insecten in het winterseizoen en het feit dat het meestal steriele hybriden zijn. Daarom geven kerstcactussen meestal geen fruit. Als ze dat doen, zullen er onopvallende bessen ontstaan. Deze bevatten het kleine zaadje, slechts één millimeter groot.
Is kerstcactus giftig?
Schlumbergera wordt als licht giftig beschouwd, maar vormt geen gevaar, althans voor volwassenen. U mag echter geen delen van de plant consumeren, omdat dit kan leiden tot onaangename, milde vergiftigingsverschijnselen. Indien mogelijk mag ontsnappend plantensap niet met de blote vingers worden aangeraakt, omdat dit bij gevoelige mensen huidirritatie kan veroorzaken. Plaats de kerstcactus buiten het bereik van kinderen en zoek onmiddellijk medische hulp als uw kind enig deel van de plant heeft opgegeten.
Voor katten vormt de kerstcactus echter een veel groter gevaar. Daarom moet je de plant in een kattenhuishouden altijd buiten het bereik van de dieren plaatsen. Het is bekend dat nieuwsgierige harige vrienden graag aan kamerplanten knabbelen en vaak geen natuurlijk besef meer hebben van wat giftig is en wat niet. Als uw hongerige kat de kerstcactus heeft geprobeerd en typische vergiftigingsverschijnselen vertoont, zoals diarree en braken, dient u onmiddellijk een dierenarts te raadplegen.lees meer
Welke locatie is geschikt?
Als typische regenwoudbewoner houdt de kerstcactus niet van direct zonlicht, maar hij moet toch helder zijn. Zet de plant indien mogelijk niet direct op een raam op het zuiden, maar op een schaduwrijke plek. Ramen op het oosten of westen zijn ideaal, hoewel Schlumbergera niet direct boven een verwarming of in constante tocht mag worden geplaatst. Als er 's middags veel zonlicht is, is het verstandig om de plant in de schaduw te zetten, vooral in de zomermaanden.
In de zomer voelt de kerstcactus zich echter ook op zijn gemak op een gedeeltelijk schaduwrijke plek buiten, zoals op het balkon of terras. Tussen augustus en september moet je het echter zo donker mogelijk houden, zo min mogelijk water geven en bemesten: Als kortedagplant vormt Schlumbergera pas knoppen als de dagen korter worden, het is minimaal 12 uur donker bij nacht en de gemiddelde dagtemperatuur da alt tot onder de 23 graden.
Zorg er ook voor dat je de locatie niet, of slechts zeer zelden, verandert en de plant niet draait nadat de knoppen verschijnen. De kerstcactus reageert vaak erg gevoelig op veranderingen in de standplaats en heeft de neiging knoppen en bloemen te laten vallen als gevolg van dergelijke maatregelen.lees meer
Substraat
Schlumbergera voelt zich het prettigst in losse cactusaarde, die je vanwege de betere doorlaatbaarheid kunt mengen met geëxpandeerde klei of perliet. Zorg er wel voor dat de potgrond vrij is van turf. Het materiaal wordt vaak toegevoegd aan veel in de handel verkrijgbare potgrond, maar wordt niet verdragen door cactussen zoals de kerstcactus. Een goede potdrainage is ook belangrijk, zodat overtollig gietwater kan wegvloeien en er geen wateroverlast ontstaat.
Je kunt de kerstcactus het beste direct na aankoop in een nieuwe plantenbak met verse aarde plaatsen, aangezien de ervaring leert dat de potten uit de kwekerij veel te klein zijn.
Kerstcactus water geven
Als inwoner van het regenwoud heeft de kerstcactus een vrij hoge luchtvochtigheid nodig. Daarom mag hij indien mogelijk niet boven een verwarming worden verzorgd. Besproei de plant regelmatig met kalkarm water om aangenamere omstandigheden te creëren. In dit land zijn veel appartementen in de winter eigenlijk te droog voor tropische bewoners. Een ander bijzonder kenmerk van Schlumbergera is de gevoeligheid voor hard water, waardoor de plant kan afsterven. Gebruik bij het bewateren van de planten regenwater, gekookt (en afgekoeld!) of indien mogelijk heel oud leidingwater.
Het gietwater moet ook op kamertemperatuur zijn en niet vers en koud uit de kraan. Met een vingertest kunt u het juiste moment van water geven bepalen: Tussen elke gietbeurt moet de bovenste substraatlaag altijd volledig opdrogen. Na het water geven dient de kluit volledig bevochtigd te worden, maar overtollig water dat in de plantenbak is gelopen moet altijd worden verwijderd.
Verwelkte bladeren geven meestal aan dat het substraat te vochtig is, maar kunnen ook een indicatie zijn van een gebrek aan water. Dit komt vaak voor bij het gebruik van turfhoudende potgrond, omdat turf snel uitdroogt en in deze toestand geen water meer kan opnemen en uiteraard niet meer doorgeeft aan de wortels.lees meer
Bemest je kerstcactus op de juiste manier
Bemest de kerstcactus alleen tijdens de knopvorming en tijdens de bloeiperiode, dus tussen de maanden oktober en januari/februari. Geef de plant cactusmest (€ 6,00 op Amazon) ongeveer elke twee tot drie weken, die de benodigde voedingsstoffen in de optimale concentratie bevat.lees meer
Kerstcactus correct knippen
De kerstcactus mag indien mogelijk niet worden geknipt, omdat dit de groei en bloemvorming negatief kan beïnvloeden. Deze maatregel is in ieder geval niet nodig, tenzij je stekken wilt verkrijgen voor vermeerdering of een te grote plant wilt verkleinen. In dit geval draait u de bladschakels voorzichtig los.
Plukte uitgebloeide bloemen voorzichtig weg, omdat dit Schlumbergera er vaak van kan overtuigen om door te gaan met bloeien. Tussen verschillende bloeicycli neemt de plant gewoonlijk een pauze van maximaal zes weken, waarin zij minder vaak wordt bewaterd en bemest en donkerder en koeler wordt gehouden (maar niet minder dan 16 °C!).lees meer
Verspreid kerstcactus
Het vermeerderen van een Schlumbergera is heel eenvoudig: eenvoudig een paar gezonde, sterke en niet-bloeiende bladsegmenten eraf draaien, een beetje laten drogen en vervolgens in turfvrije cactusaarde, perliet of zand steken. Besproei de stekken slechts lichtjes, omdat een hoge luchtvochtigheid contraproductief is voor het rooten van cactussen. De kerstcactus is geen uitzondering.
Om dezelfde reden mag je nooit proberen de bladtakken in water te rooten. Wat voor veel planten zonder problemen werkt, leidt in dit geval alleen maar tot schimmel en rot.
De beste tijd voor vermeerdering is direct na de bloei, rond februari/maart. Gedurende deze tijd begint de kerstcactus aan zijn groeifase en is hij van nature gericht op het produceren van groeistoffen. Het kan echter een paar weken duren voordat de kleine stekjes wortel schieten: wees geduldig en plaats de kweekpot tot die tijd op een lichte en warme plaats.
Zaaien
In principe is het ook mogelijk om te vermeerderen met behulp van zaden - zelf verzameld of in de handel gekocht - hoewel deze procedure veel tijd kost en niet zonder valkuilen is. Allereerst heb je zaden nodig die je, met een beetje geluk, zelf kunt bemachtigen. Hiervoor heb je minimaal twee bloeiende Schlumbergera's nodig die geen familie van elkaar zijn - ze kunnen dus niet de moederplant en uitlopers of stekken van dezelfde moederplant zijn. Bestuif de bloemen uiterlijk drie dagen nadat ze zijn geopend met een fijn penseel. Hiermee breng je het stuifmeel van de bloemen van de één over naar die van de ander. De bevruchting is geslaagd als de eierstok niet uitdroogt maar opzwelt. Nu moet je geduld hebben, want het duurt wel zes maanden voordat de vruchten klaar zijn voor de zaadoogst. Je kunt zien wanneer de rijpheid perfect is als de ronde bessen, die nu ongeveer een centimeter groot zijn, roze kleuren.
Snijd de vrucht open, haal de glimmende zwarte pitjes eruit en verwijder voorzichtig het vastzittende vruchtvlees. Zaai de zaden op zand of voedselarme potgrond. Omdat het een lichtkiemer is, mogen de korrels niet bedekt worden met substraat. Je kunt de kleine cactussen het beste in een binnenkas kweken, omdat gespannen lucht – dus een hoge luchtvochtigheid – essentieel is voor een succesvolle ontkieming. Temperaturen tussen 22 en 28 °C zijn ideaal.lees meer
Verpotten
Verpot de kerstcactus wanneer de wortels de vorige plantpot volledig vullen. Ook als dit niet nodig is, moet de plant ongeveer elke twee tot drie jaar worden voorzien van vers substraat.lees meer
Overwintering
De kerstcactus is op onze breedtegraden niet winterhard en mag daarom in warme zomers alleen op een beschutte plek buiten staan. Toch heeft de plant een rustperiode nodig waarin de knoppen worden gevormd voor de nieuwe bloeiperiode. Kweek hiervoor Schlumbergera in september op een schaduwrijke plek bij een temperatuur van 12 tot 17 °C, geef zeer matig water en geef geen bemesting. 's Nachts moet het minimaal 12 uur donker zijn. Daarom moet de plant indien mogelijk in een ruimte staan die 's avonds niet kunstmatig verlicht wordt. Temperaturen onder de tien graden Celsius worden niet getolereerd. Vanaf oktober kan de plant eindelijk terug op de oorspronkelijke standplaats en krijgt hij zoals gebruikelijk water en bemesting.lees meer
Ziekten
Ziekten veroorzaakt door schimmels of andere ziekteverwekkers zijn zeer zeldzaam bij Schlumbergera. In plaats daarvan hebben deze cactussen de neiging bloemknoppen te laten vallen als ze zich onwel voelen. Daar zijn veel redenen voor: tocht, snelle temperatuurwisselingen, een uitgedroogde kluit of wateroverlast zijn mogelijke oorzaken. Het draaien van de kerstcactus leidt er vaak toe dat de knoppen vallen, omdat ze dan weer naar het licht draaien, verzwakt zijn en daardoor afvallen. Zorg er dus voor dat u uw positie ten opzichte van de lichtbron niet verandert, vooral niet tijdens de knopvormingsperiode.lees meer
Plagen
Plagen komen ook zelden voor op Schlumbergera. Het enige dat vaak wordt waargenomen is een besmetting met wolluizen en wolluizen, waarvan de kleine, witte ‘wattenbolletjes’ gemakkelijk te zien zijn op de groene bladeren van de plant. Ze kunnen vrij eenvoudig worden afgeveegd, bijvoorbeeld met eenvoudige babydoekjes.
Tip
Als Schlumbergera niet bloeit, komt dat vaak door het ontbreken van een rustperiode of doordat voedingsstoffen ontbreken.
variëteiten
Er zijn zes verschillende soorten kerstcactussen, hoewel er voor de binnenkweek alleen hybriden in verschillende kleuren beschikbaar zijn. Schlumbergera bloeit meestal in het rood, maar er zijn ook roze, oranje en gele en witte vormen.
