Ironwood-bomen hebben zeer bijzondere eigenschappen waardoor ze populaire sierbomen zijn. Ze schitteren in tuinen met adembenemende herfstkleuren. Als je eenmaal de juiste standplaats hebt gevonden, heeft de boom weinig verzorging nodig. Er zijn inmiddels soorten die ook geschikt zijn voor kleine tuinen.
Wat is er speciaal aan de ijzerhoutboom?
De ijzerhoutboom (Parrotia persica) is een langzaam groeiende sierboom uit het Midden-Oosten die wordt gewaardeerd om zijn adembenemende herfstkleur en gladde, gebarsten schors. Hij kan een hoogte bereiken van 10-12 meter en is geschikt als solitairboom of bonsai. Gemakkelijk te verzorgen en aanpasbaar, hij geeft de voorkeur aan een licht zure, doorlatende kleigrond en een zonnige tot gedeeltelijk schaduwrijke locatie.
Herkomst
Parrotia persica beschrijft de ijzerhoutboom, ook wel papegaaiia genoemd. Zijn natuurlijke thuis ligt in het Nabije Oosten, waar hij het liefst groeit in laaglandbossen met vochtige omstandigheden. Het achtervoegsel persica geeft het verspreidingsgebied in Perzië aan, wat overeenkomt met het huidige Iran. Hier groeit de boom in het noordelijke deel. Andere gebieden bestaan ten zuidwesten van de Kaspische Zee. De ijzerhoutboom is de enige soort binnen het geslacht Parrotia die deel uitmaakt van de toverhazelaarfamilie.
In Europa is de boom een populaire sierplant in openbare parken. De triomftocht begon hier in 1846. De papegaai, genoemd naar de Duitse arts Friedrich W. Parrot, is te vinden in talrijke botanische tuinen.
Groei
De ijzerhoutboom groeit voornamelijk als struik met meerdere stammen. Sommige exemplaren ontwikkelen een hoofdstam die zich dicht bij de grond vertakt en een kroon ontwikkelt. Boomvormige papegaaien zijn merkbaar laag. De soort ontwikkelt een wortelsysteem dat ondiep onder het grondoppervlak kruipt.
Als bladverliezende boom werpt de papegaaiia zijn bladeren af in de herfst. De boom heeft na vele jaren van groeihoogtes tussen de tien en twaalf meter een lage jaarlijkse groeisnelheid bereikt. Door de langzame groei ontstaat er een zeer harde en dichte houtstructuur, wat de boom tot een waardevol bouwmateriaal maakt.
Typisch voor de bomen is de zeer gladde bast, die olijfgroen gekleurd is. In de winter barst de bast steeds meer en schilfert in kleine schubben af. Hierdoor ontstaan verschillende gekleurde delen die als een puzzel, net als platanen, over de stam zijn verdeeld. De jonge takken hebben een bast bedekt met sterharen. Ze streven in een boog naar boven, zodat de kroon meestal trechtervormig lijkt. Naarmate het ouder wordt, ontwikkelt het een brede, vloeiende vorm.
Bloei
Parrotia bloeit voordat de bladeren verschijnen. Acht tot tien individuele bloemen zijn geclusterd in een terminale bloeiwijze die kopachtig lijkt. De bloeiwijzen zijn omgeven door donkerbruine schutbladeren. De bloemen kunnen hermafrodiet of puur mannelijk zijn.
Ze hebben geen opvallend gekleurde bloemblaadjes en tussen de vijf en zeven onopvallende kelkblaadjes. Deze zijn groen van kleur en eindigen in een bruinachtige punt. Opvallend zijn de rode helmknoppen die aan lange meeldraden hangen. De bloeiperiode van ijzerhoutbomen begint in januari, wanneer de winter bijzonder mild is geweest. De bloemen verschijnen uiterlijk in maart.
Wat de bloemen zo uniek maakt:
- Aanpassing aan windbestuiving
- ontwikkel geen nectar
- Bomen besparen energie doordat ze geen bloemblaadjes ontwikkelen
Fruit
Na de bloeiperiode verschijnen onopvallende capsulevruchten op de hermafrodiete bloemen. Ze kunnen twee tot vier kleppen ontwikkelen die talloze glanzende lichtbruine zaden bevatten. De vruchten openen zich explosief langs voorgevormde structuren en werpen de langwerpige tot elliptische zaden uit, die zich met wind en regen verspreiden.
bladeren
Ironwood-bomen ontwikkelen afwisselende bladeren waarvan de bladmessen omgekeerd eivormig zijn. Hun vorm lijkt enigszins asymmetrisch. Boven het midden van het blad is de rand bedekt met gebogen tanden. De bladbasis is rond of licht hartvormig. De kortstelige bladeren worden tussen de zes en tien centimeter lang en zijn aan de boven- en onderkant behaard.
Van een afstand doen de bladeren denken aan het blad van koperbeuken. Als ze vers ontkiemen, zijn ze roodachtig van kleur. Naarmate het ouder wordt, worden de bladeren donkergroen. Ironwood-bomen zijn aantrekkelijk vanwege hun esthetische herfstkleur. Kort voor de winter schitteren de bomen in felgele en oranje tinten met roodachtige nuances of bordeauxrood.
Gebruik
De kroon van de ijzerhoutbomen ziet er sierlijk en uitgestrekt uit. Door deze groeiwijze is de Parrotia perfect om alleen in parken en tuinen tentoon te stellen. De soort is zeer geschikt voor middelgrote tuinen, omdat hij langzaam groeit en niet al te veel ruimte nodig heeft. Naarmate hij ouder wordt, bereikt de boom het formaat van een grote perenboom.
De exemplaren die als hoogstamboom worden gekweekt, zijn populaire laanbomen op straten en parkpaden. De populariteit kwam voort uit de aantrekkelijke herfstkleuren. In Nieuw-Zeeland verschuift de bloeiperiode naar december. Hier zijn de bloeiwijzen een populaire kerstversiering.
Bonsai
Parrotia is geschikt als bonsai. Ze worden gevormd door snijmaatregelen en kunnen in verschillende vormen worden gemaakt. De stijl van de vrij rechtopstaande boomvorm heeft de voorkeur. Hiervoor moet u de boom de eerste jaren regelmatig snoeien. De ijzerhoutboom tolereert radicale snoei. Je kunt alle zijtakken van de hoofdstam verwijderen, behalve één bladrijke scheut. Na een jaar hebben zich op de hoofdstam veel zijscheuten gevormd, die vervolgens verder gevormd kunnen worden.
Tips voor het ontwerpen van een ijzerhoutboombonsai:
- verse scheuten moeten worden bedraad
- Zodra de gewenste ontwerpvorm is bereikt, wordt de bonsai in een kom geplant
- Zet bonsai buiten in de zomer
Is ijzerhoutboom giftig?
Parrotia persica wordt als niet-giftig beschouwd. Er zijn geen vergiftigingsverschijnselen bekend. Je kunt de boom veilig planten in tuinen waar kinderen of huisdieren zijn.
Welke locatie is geschikt?
De aanpasbare ijzerhoutboom kan omgaan met verschillende grondsoorten. Het groeit op zowel matig droge als vochtige locaties. De soort tolereert periodes van hitte. De herfstkleuren zijn bijzonder intens in de volle zon. Je kunt de papegaaiia ook op gedeeltelijk schaduwrijke plekken planten. Locaties blootgesteld aan wind veroorzaken problemen voor de boom.
Welke grond heeft de plant nodig?
De papegaai geeft de voorkeur aan een lichtzure kleigrond met een doorlatende structuur. Voorkom wateroverlast van de grond, omdat overmatig vocht rottingsprocessen in het wortelgebied bevordert. Zware kleigronden moeten met zand worden losgemaakt. Een humusrijk substraat zorgt voor ideale groeiomstandigheden. De pH-waarde van de grond is maximaal 7. Heeft uw grond een hogere waarde, dan dient u speciale mest of turf in het substraat te verwerken.
Voortplanting
Een gemakkelijke reproductiemethode is het laten zakken van scheuten die dicht bij de grond groeien. Buig de takken naar de grond en snij het bovenste deel van de scheut kruislings in. Op dit punt wordt de tak met een steen aan de grond bevestigd, zodat het bekraste gebied permanent contact heeft met het substraat. De punt steekt onder de steen uit.
Wortelvorming vereist geduld. Na twee jaar heeft de scheut voldoende wortels ontwikkeld om gescheiden te kunnen worden van de moederplant. Plant het zinklood op de gewenste locatie.
Zaaien
Je kunt de fruithoofdjes afsnijden voordat de capsulevruchten zijn geopend. Bewaar de scheuten in een hoge container en plaats deze op een warme en zonnige plaats. Hier rijpen de vruchten verder totdat de capsules openbarsten en de zaden vrijkomen.
Strooi de zaden op een vochtig groeisubstraat en bedek de container met een transparante film. De zaden ontkiemen onder optimale omstandigheden na op zijn vroegst drie weken en uiterlijk na acht weken. Het kan tot tien jaar duren voordat planten die uit zaailingen zijn vermeerderd, voor de eerste keer bloeien. De herfstkleur van deze planten kan heel verschillend zijn. Houd er rekening mee dat deze voortplantingsmethode geen rasechte nakomelingen oplevert. De jonge planten ontwikkelen verschillende combinaties van de eigenschappen die ze van hun ouderplanten hebben geërfd.
Stekken
Snijd scheuten van 15 tot 20 centimeter lang direct onder een bladknoop af. De onderste helft van het stekje wordt ontbladerd. Dompel de afgesneden plek in een kom met wilgenwater. De groeihormonen uit de wilgentakken stimuleren de wortelvorming.
Hoe maak je wilgenwater:
- snijd jaarlijkse scheuten in kleine stukjes
- Doe de bladeren en scheuten in een grote kom
- giet er kokend water overheen
- laat 24 uur afgedekt staan
De stekken worden in een kweekbak met een zand-turfmengsel geplaatst. Bevochtig het substraat en plaats een glas over de plantenbak. Je kunt de potten ook in een kas op een lichte plek zetten met temperaturen tussen de 22 en 25 graden Celsius. Het duurt twee tot vier weken voordat de stekken hun eerste wortels vormen.
Ironwood-boom in een pot
Vanwege hun langzame groei zijn jonge ijzerhoutbomen geschikt voor de containerteelt. Kies een grote container met een zo groot mogelijke diameter, omdat de bomen ondiep in het substraat wortelen. Een drainagegat in de pot zorgt voor de waterafvoer. Giet overtollig water uit de schotel af, zodat er zich geen vocht in het substraat ophoopt. Als substraat is een mengsel van leemgrond en zand geschikt. Wanneer de planten te klein worden voor de container, moeten ze in de tuin worden overgeplant.
Balkon
Als jonge plant in een pot brengt de ijzerhoutboom het hele jaar buiten door. Als potplant verfraait hij zonnige balkons en terrassen die een beschutte standplaats tegen de wind bieden. In de winter kunt u de boom buiten laten staan. Zorg ervoor dat de emmer de juiste winterbescherming heeft. Om te voorkomen dat de kluit bevriest, kunt u de pot royaal in plasticfolie wikkelen en op een piepschuimplaat of een stuk hout plaatsen.
Ijzerhoutboom water geven
Ironwood-bomen hebben een gemiddelde waterbehoefte. Alleen tijdens lange droge perioden hoeft u ze water te geven. Als je je plant in een container kweekt, krijgen ijzerhoutbomen regelmatig water
Bemest ijzerhoutbomen op de juiste manier
Bemest de plant in het voorjaar met compost die je in de grond verwerkt. Bij buitenbomen is een extra toevoer van voedingsstoffen niet nodig. Potplanten dienen iedere vier weken voorzien te worden van een minerale meststof. De aanvoer zal plaatsvinden tot september. De boom gaat dan in winterslaap en heeft tot het voorjaar geen verdere bemesting nodig.
IJzerhoutbomen correct kappen
De uitgestrekte kroon van de papegaaiia hoeft zelden te worden ingekort als sommige takken het beeld verstoren. Kies een koele dag tussen maart en april nadat de bloemen zijn verwelkt. Gebruik voor het knippen een scherpe snoeischaar waarvan de messen grondig zijn gereinigd.
Om lelijke snijwonden en stronken te voorkomen, moet je voorzichtig zijn bij het snoeien. Vermijd radicaal terugsnoeien in het oude hout. De boom ontkiemt zelfs na radicale bezuinigingen. Deze maatregel vernietigt echter de esthetische vorm.lees meer
Overwintering
Volgroeide exemplaren die goed geworteld zijn, kunnen temperaturen tot -20 graden Celsius verdragen. In bijzonder strenge wintermaanden worden aanvullende beschermingsmaatregelen aanbevolen. Wikkel de stam en kroon met matten gemaakt van riet of jutelinten. Ze fungeren als een isolerende laag tegen de ijzige kou. Bedek het wortelgebied met kokosmatten en verdeel bladeren en kreupelhout over de basis.
Jonge planten hebben de eerste jaren winterbescherming nodig, zelfs bij lagere temperaturen onder nul. Vermijd vanaf juli het gebruik van stikstofhoudende meststoffen, omdat deze de rijping van het hout belemmeren en de takken vatbaar worden voor vorstschade.
Hoe transplanteer ik correct?
Bij het planten moet je letten op de groeihoogte van de papegaaiia, omdat het moeilijk is om volwassen bomen laat te transplanteren. Door deze maatregel verliest de ondiepwortelende plant veel wortels en kan op de nieuwe locatie de machtige kroon niet meer voldoende ondersteunen. Bomen die te zwaar beschadigd zijn, sterven vaak na verplanting.
Plagen
De zwarte snuitkever v alt af en toe ijzerhoutbomen aan. Het ongedierte voedt zich met de bladmassa en legt zijn eieren op het substraat. De larven beschadigen de fijne wortels. Nematoden, die via gietwater worden toegediend, bestrijden de larven. Kevers moeten regelmatig in de schemering worden verzameld. Een nematodenval is effectief gebleken voor ongediertebestrijding.
Schimmelinfectie
Als gedroogde bladeren niet het gevolg zijn van onjuiste verzorging of suboptimale omstandigheden op de locatie, kan de kolonisatie van sporen de oorzaak zijn.
Verticillium verwelking
Verwelkende bladeren duiden op een besmetting door verticilliumschimmels, waardoor jonge bomen afsterven. Oudere bomen kunnen de schimmelziekte vaak zelfstandig bestrijden. Het is niet ongebruikelijk dat er daarna chronische infecties optreden, waarbij scheuten afsterven. Verwijder aangetaste plantendelen royaal en gooi ze weg met het huishoudelijk afval.
Phytophthora
De schimmels binnen dit geslacht zijn verantwoordelijk voor wortelrot. Als de ziekte zich aanzienlijk heeft verspreid, kan de boom afsterven. Wateroverlast bevordert de verspreiding van sporen. De schimmelaantasting kan niet actief worden bestreden. Geïnfecteerde bomen moeten worden verwijderd zodat de sporen zich niet verder verspreiden.
Tip
Verspreid schorsmulch over het substraat. Het versnipperde houtafval beschermt de grond tegen uitdroging en houdt deze warm. De waardevolle voedingsstoffen uit de stukken hout komen vrij wanneer bodemorganismen het materiaal afbreken. Ze verhogen de vitaliteit van de boom. Tegelijkertijd zorgt schorsmulch voor een decoratieve uitstraling en een harmonieus beeld.
variëteiten
- Vanessa: Prachtige herfstkleur met gele, oranje, rode, roze en violette tinten. Gele kapitale bloemen met rode meeldraden. Groeihoogte tussen de acht en twaalf meter.
- Persian Spire: Smalle groei, ambitieus. Schiet violet uit, blad is in de zomer donkergroen met een violette rand. Herfstkleuren geel, oranje en paars. Groeihoogte tot 250 centimeter.
- Bella: Blad loopt wijnrood uit, bladeren worden groen en kleuren dieprood in de herfst. Wordt tussen de acht en tien meter hoog.
