Ze komen voor van de lente tot de herfst en laten duidelijke sporen van voeding achter: groene rupsen zijn geen graag geziene gasten in de tuin. Maar er ontstaat een grote verscheidenheid aan soorten uit levende wezens. Ze hebben allemaal een min of meer beperkt aanbod aan voedsel.
Welke soorten groene rupsen zijn er in de tuin?
Groene rupsen zijn larven van verschillende soorten vlinders, zoals witte vlinders, haviksmotten, vorstmotten, edele vlinders en riddervlinders. Ze verschijnen van de lente tot de herfst en voeden zich met tuinplanten. De meest opvallende groene rupssoorten zijn de grote koolwitjevlinder, de kleine koolwitjevlinder en de vorstmot.
Identificeer groene rupsen
De natuur maakt het hobbytuinders niet gemakkelijk als groene rupsen plotseling sla gaan eten. Het kunnen de rupsen van dag- en nachtvlinders zijn, maar ook de larven van hymenoptera zoals bladwespen. Lichaamskleur is variabel. Er zijn geelgroene tot zwartgroene exemplaren en sommige schijnen giftig neongroen. Onder de vlinderrupsen bevinden zich mini-exemplaren van enkele millimeters (zoals de rups van de iriserende vlinder) of grote larven die tot 8 cm lang kunnen worden (zoals de rups van het avondpauwoog).
Typische identificatiekenmerken:
- Hoofd: zoals het lichaam of anders gekleurd
- Haar: dichtbehaarde rupsen met lang of kort haar of haarloos
- Tekening: met stippen of strepen
- Uitwassen: ruggengraat of bult
- Paren poten: Vlinders met vijf tot acht paar poten
Tanzende kleine grüne Raupe -- ist das die Raupe Nimmersatt?
Blanken
Rupsen uit de witte familie zijn goed gecamoufleerd dankzij hun groene en bruine kleur. Niettemin zijn er opvallende markeringen in waarschuwingskleuren te zien om zichzelf tegen roofdieren te beschermen. Sommige soorten voeden zich met giftige planten en nemen de giftige ingrediënten op, waardoor de rupsen ook giftig zijn voor roofdieren. Witte rupsen hebben volledig ontwikkelde paar poten op hun buik. Ze hebben kort of lang haar, hoewel bij sommige soorten het haar zich pas in latere rupsstadia ontwikkelt.
Grote en kleine koolwitje vlinder – rupsen in vergelijking
De rupsen van de grote koolwitjevlinder zijn aanvankelijk lichtgeel van kleur en hebben een bruine kop. Ze vervellen vier keer en worden steeds donkerder. Oudere rupsen hebben een geelachtig lichaam met zwarte stippen die in grootte variëren en in rijen zijn gerangschikt. Hun hoofd wordt zwart en het lichaam wordt steeds hariger, terwijl de jongere stadia haarloos lijken.
De rupsen van de Kleine Koolwitje zijn daarentegen dof lichtgroen van kleur met gele strepen op de zijkanten en achterkant, wat typisch is voor de soort. In tegenstelling tot de grotere koolwitjevlinder ondergaat deze soort geen significante veranderingen tijdens de rupsontwikkeling. Alle stadia hebben witte haren en de kleuring blijft grotendeels hetzelfde.
Zwermers
Rupsen met een angel op hun rug zien er bedreigend uit. Deze uitgroei is de zogenaamde anaalhoorn, die wordt beschouwd als een typisch identificerend kenmerk van haviksmotten. Het bevindt zich op het achtste segment van de buik en kan bij sommige soorten ernstig worden teruggebracht tot een knoopvormige verhoging in het laatste stadium.
| Hoofdkleuring van de doorn | verschillende rugkleuring | Speciale functie | |
|---|---|---|---|
| Linden haviksmot | met blauwe piek | paarse glans | driehoekige hoofdcapsule |
| Ochtendhaviksmot | met rode piek | deels oranje nuances | Rupsen tot 12 cm lang |
| Liguster Havikmot | met zwarte piek | lichtgeel gekleurd aan de basis | met paars-witte strepen aan de zijkanten |
| Pine Hawkmoth | Rug donker en gespleten aan het uiteinde | later roodachtig | met oranje kop |
Achtergrond
Zwermers en hun anale hoorn
De anale hoorn heeft geen specifieke functie. Het is bedoeld om de rupsen te beschermen tegen roofdieren, omdat zo’n angel een bedreigend effect heeft op vogels en andere insecteneters. Hij doet alsof de rups giftig is. De indrukwekkende rupsen vormen echter geen gevaar voor mensen of huisdieren.
De felle kleuren van de angels in combinatie met de punt- en lijnvormige markeringen van veel rupsen versterken de dreiging. Zelfs als de doorn zich in het latere rupsstadium terugtrekt, behoudt de groei nog steeds zijn afschrikwekkende functie. Als knoopvormige verhoging lijkt de doorn op een soort oog.
Vorstspanner
De beweging van de ijsmot is een foto waard
De rupsen van deze motten hebben een eigenaardige manier van voortbewegen, die typerend is voor alle soorten in de gluurfamilie. Ze verschillen van andere vlindersoorten, die vier paar buikpoten hebben, doordat ze één paar buikpoten hebben. Daarnaast hebben spanners drie paar borstbeenderen en de zogenaamde pushers. Om zich te verplaatsen, klampen ze zich met hun borstbeenderen vast aan een tak en trekken hun buik omhoog naar hun borst. Hierdoor buigt het lichaam zich naar boven in een omega-vorm. De rups duwt zichzelf naar voren met behulp van zijn duwers en het paar buikpoten.
Typische kleuring van de rupsen:
- aangepast aan de omgeving
- sommige soorten imiteren kleine takken
- Kleine vorstmot: lichtgroen met witte strepen aan de zijkanten en donkere lijnen aan de achterkant
- Grote vorstmot: roodbruin met lichte vlekken
Voedselspectrum
De rupsen van de grote en kleine vorstmot voeden zich in het voorjaar met jonge scheuten, bladeren en bloemknoppen. Ze vallen fruitbomen aan en stoppen niet bij wilde of sierheesters. Bij een ernstige besmetting raakt de boom beschadigd, waardoor alleen de bladnerven en uitwerpselen aan de boom achterblijven. Zodra het voedsel op is, gaan de larven op zoek naar andere voedselbronnen. Daarom kun je in het voorjaar groene rupsen waarnemen aan draden, die door de wind naar andere bomen worden gedragen.
Edelf alter
Onder de edele vlinders bevinden zich rupsen met haar of doornen die er tegelijkertijd bedreigend en fascinerend uitzien. De doornen zijn eenvoudig of vertakt. Hun lichaamsmarkeringen zijn zeer variabel. De rupsen kunnen zwarte strepen of lichte en donkere lijnen in verschillende kleuren hebben. Sommige soorten leven sociaal van hun voedselplanten.
Zo zien typische rupsen eruit:
- Kleine vos: zwart met twee gebroken gele zijlijnen, gele en zwarte stekels
- Monarchvlinder: bandpatroon van witte, zwarte en gele horizontale strepen
- Painted Lady: lichtgeel tot groenbruin, donker patroon
- Bosbordspel: geelgroene, donkergroene en witgerande rugstreep, lichte en donkere lijnen aan de zijkanten
Rittermoth
De rupsen van de riddervlinder zijn groen of geelachtig van kleur
Typisch voor de rupsen van riddervlinders is de felgekleurde nekvork die tussen het hoofd en het lichaam zit. Bij gevaar kan deze uitgetrokken worden zodat roofdieren worden afgeschrikt. Om dit te doen, worden het hoofd en de voorste delen van het lichaam naar beneden getrokken. De nekvork verspreidt een onaangename geur.
Zwaluwstaarten behoren tot de familie van riddervlinders. Hun rupsen zijn aanvankelijk zwart van kleur en hebben oranjerode stippen. Typerend is de witte zadelvlek, die doet denken aan vogelpoep. Oudere rupsen zijn groen van kleur en hebben zwarte horizontale strepen met oranjerode of gele stippen. Ze verschijnen af en toe in tuinen waar dille, wortelen of venkel worden verbouwd.
Rupsen van andere insecten
Sommige larven van andere insecten kunnen gemakkelijk worden verward met vlinderrupsen. Er zijn groenkleurige bladwesprupsen met een zwarte kop of gele, bruine en zwarte strepen en met bruine tot zwarte stippen. De meeste van deze rupsen zijn echter niet schadelijk voor planten. Ze zijn te herkennen aan hun paar poten. Naast de drie paar borstbeenderen ontwikkelen deze larven maximaal vier extra paar buikpoten en een paar poten aan het uiteinde van het lichaam, pushers genoemd.
Groene rupsen zijn niet altijd de larven van vlinders.
Wanneer kunnen groene rupsen verschijnen?
In welke maanden de rupsen actief zijn, hangt grotendeels af van de weersomstandigheden. Wanneer de temperaturen mild zijn, kan de periode van activiteit langer worden. In sommige gevallen zijn de rupsen van verschillende vlindersoorten het hele jaar door waar te nemen. Veel sla-eters zijn in mindere mate waar te nemen. Ze komen vooral voor in de zomermaanden, omdat dan de meeste voederplanten groeien.
| Hoofdmaand | Kleuren | Onderscheidende kenmerken | Eten | |
|---|---|---|---|---|
| Agaatuil | maart – oktober (-december) | groen tot geelbruin | Terug met witte lijn, onderbroken | Brandnetel, bramen, keukenkruiden, salade |
| Gamma Uil | maart – oktober (-december) | groen, geelachtig of blauwachtig | Zwarte aftekeningen op het hoofd | Brandnetel, paardenbloem, keukenkruiden, salade |
| Kleine vorstmot | april – juni | groen | witte lengtelijnen | Loofbomen |
| Piramide Uil | mei – juni | groenblauw | Bulten op de buik | Eik, populier, wilg |
| Kleine koolwitte vlinder | augustus – oktober | licht tot dofgroen | gele zij- en rugstrepen, witte pigmenten | Kool en groenten, Oost-Indische kers, koolzaad |
Bestrijding van groene rupsen?
De buxusboorder kan een plaag worden en hele bomen kaal eten
Of controlemaatregelen nodig zijn, kan pas worden bepaald nadat de soort nauwkeurig is geïdentificeerd. Er zijn maar weinig soorten die schadelijk zijn voor de planten in de tuin en daarom niet gecontroleerd hoeven te worden. De rupsen van de grote en kleine vorstmot of de buxusmot kunnen hele plantengroepen opvreten. Als de besmetting klein is, kunt u de rupsen eenvoudig verzamelen. Controleer uw sierplanten regelmatig om indien nodig verdere controlemaatregelen te nemen.
Sierplanten
De groene rupsen van de buxusmot zijn zwart gevlekt. Ze eten de bladeren en schors van de buxus totdat deze helemaal kaal is. Omdat de sierplant beschadigd kan raken, moeten de rupsen vroegtijdig worden bestreden.
De licht- tot donkergroene rupsen van de haagmot met een bruine kop voeden zich met rozen zoals de rupsen van de ijsmot. Rupsen met oranje koppen zijn afkomstig van bladwespen.
Als uw sering besmet is met groene rupsen, kan dit de liguster zijn. De dichtbehaarde rupsen van de Pelargonium Blueling nestelen zich op geraniums. Deze zijn geel tot groen gekleurd en hebben één tot twee roze lengtelijnen op hun rug.
Groenten en fruit
Verschillende vlinderrupsen komen voor op koolrabi, bloemkool of broccoli. Naast de rupsen van de koolwitjes kunnen ook groene, bruine of donkerbruine rupsen van kool- en groenteuilen zich voeden met de planten. Veel onopvallender zijn de groenige tot gele larven van de koolmot, die zich op koolkoppen richten. Het afdekken van de planten met culturele beschermingsnetten (€ 33,00 op Amazon) helpt tegen ongedierte, zodat de volwassen vlinders geen eieren kunnen leggen.
Meer rupsen in de moestuin:
- Aardbeien: agaatuil, boorder of bladwesplarve
- Peppers: Uilenvlinders zoals de groenteuil
- Salade: Gamma-uil, Frost Moth
Tip
Om een plaag vroegtijdig te detecteren, moet je de grond controleren op uitwerpselen en opgegeten bladeren. De rupsen laten zich meestal niet zien op het eerste gezicht.
Bomen en struiken
Groene rupsen zijn in de zomer vaak actief op fruitbomen zoals appelbomen en kersenbomen, die zich later ontwikkelen tot vorstmotten. Deze motten vallen ook struiken aan, zoals krenten en kruisbessen. Deze fruitbomen kunnen echter ook bezocht worden door kruisbessenbladwesprupsen. Ongeacht of het een vorstmot of een bladwesp is - de rupsen kunnen de bomen volledig kaal eten en moeten vroegtijdig worden vernietigd.
Het is compleet anders met de berkenmot. De soort verdwijnt steeds meer omdat zijn natuurlijke habitat verloren gaat. Daarom staat ze nu op de waarschuwingslijst. De lichtgroene rupsen hebben fijne zwarte vlekken en voeden zich met de bladeren van verschillende berkenplanten. Ze komen niet alleen voor op berken, maar ook op zwarte els, hazelaar en winterlinde.
keukenkruiden
De uilenrups eet graag onze groenten
Uilvlinders hebben een breed scala aan voedsel. De soort v alt bijna alle kruidachtige planten aan. Gammarog en Agaatuil zijn twee van deze soorten die ook op basilicum, munt en peterselie kunnen voorkomen. De goed gecamoufleerde rupsen zijn meestal moeilijk te detecteren. Een goede indicatie voor een rupsenplaag zijn kleine bolletjes uitwerpselen op de grond.
Tip
Omdat je de keukenkruiden toch wilt eten, mag je geen zachte zeep, tabak enz. gebruiken. Steek in plaats daarvan een teentje knoflook in de grond.
Veelgestelde vragen
Zijn groene rupsen met angels op hun rug giftig?
De stekels die dennen-, linde- of ligustermotten op hun buik ontwikkelen, zijn de zogenaamde anale hoorn. Dit dient om roofdieren af te schrikken. In de loop van de ontwikkeling kan bij sommige soorten de uitgroei terugtrekken, waardoor een oogvormige bult achterblijft. Deze doorn vormt geen gevaar voor de mens.
Hoe kan ik op natuurlijke wijze groene rupsen bestrijden?
Beschermingsnetten zijn de eenvoudigste oplossing om rupsbesmettingen te voorkomen. Deze voorkomen dat de vlinders eieren leggen. Als uw planten licht aangetast zijn, kunt u de rupsen eenvoudig verzamelen. Laat de gevangen dieren vrij in het bos, zodat ze op zoek kunnen gaan naar alternatieve voedselplanten.
Bij een ernstigere besmetting kun je robuuste planten en struiken besproeien met een waterstraal. Verzamel vervolgens gevallen larven uit de grond. Rupsen laten zich leiden door geuren. Sterk ruikende planten zoals knoflook verwarren de insectenlarven. Gemengde culturen voorkomen dus rupsbesmetting.
Hoe herken ik een besmetting met groene rupsen vroegtijdig?
Het maakt niet uit of het kleine, dikke, grote of lange rupsen zijn – ze laten allemaal sporen van voeding achter op de bladeren. Inspecteer uw planten grondig en vergeet niet de onderkant van bladeren en takken te controleren. Veel rupsen zijn aangepast aan hun omgeving en zijn daarom op het eerste gezicht meestal niet zichtbaar. Fecale kruimels zijn een goede gids. Je kunt ze zien als donkere vlekken op de plant.
Wanneer en waar verschijnen groene rupsen?
De vraatzuchtige larven kunnen van maart tot oktober in de tuin verschijnen, hoewel hun activiteitsperiode afhankelijk is van het weer. Tijdens koude en regenachtige lenteperioden leggen de vlinders pas in de zomer hun eieren op de voedselplanten. Als de winter wordt uitgesteld, kunnen er tot december nakomelingen worden geproduceerd. Bijna alle planten worden in de natuur aangevallen door rupsen. Veel soorten hebben zich gespecialiseerd, terwijl andere vlinderrupsen voorkomen op verschillende sier- en cultuurplanten.
