Mossen koloniseren de aarde al meer dan 350 miljoen jaar. De groene landplanten kunnen het veilig zonder wortels stellen en reproduceren zich afwisselend van generatie op generatie. Mos vertegenwoordigt de grootste familie met meer dan 15.000 soorten. Dit profiel laat zien wat de prehistorische planten bijzonder maakt.
Wat is mos?
Bladmos (Bryophyta) is de grootste groep mossen met meer dan 15.000 soorten wereldwijd verspreid. Ze groeien op aarde, in bomen of stenen, hebben bladstengels en planten zich voort door afwisseling van generaties. De onderklasse van veenmossen is van economisch belang.
Systematiek en uiterlijk in één oogopslag
Onderzoekers werken al sinds de 18e eeuw aan bryologie, de wetenschap van mossen. Tot op de dag van vandaag worden er nog steeds nieuwe, fascinerende details over de kleine plantjes ontdekt, waardoor hun saaie classificatie als onkruid absurd wordt. Het volgende profiel bevat interessante feiten over mos:
- Bladmos (Bryophyta) als grootste groep binnen de plantendivisie Mossen
- Meer dan 15.000 bekende soorten met wereldwijde verspreiding
- Groei op aarde (terrestrisch), op bomen (epifytisch) en op stenen (lithofytisch)
- Groeihoogten van 1 mm tot 20 cm met bladstengels
- Groeivorm strak rechtopstaand, kussenvormend (acrocarpisch) of vertakt, gazonvormend (pleurocarpisch)
- Wortelloze verankering in de ondergrond via eencellige strengen, zonder parasitaire functie
- Opname van voedingsstoffen en water via regen
- Reproductie door generaties af te wisselen tussen seksueel en aseksueel
De enige ondersoort van economisch belang zijn de veenmossen, die plantensubstraten of veenmos produceren voor de teelt van orchideeën.
Ingenieuze overlevingsstrategieën – Daarom is het zo lastig om ertegen te vechten
Vanwege het gebrek aan wortels is bladverliezend mos zwak in de concurrentie. Er wordt daarom specifiek gezocht naar locaties die niet gekoloniseerd zijn door andere planten of waar deze zwak zijn. Dit betekent dat het groene mos op plekken verschijnt die we helemaal niet leuk vinden, zoals op verharde paden, muren, terrassen of in het gazon. Het bestrijden ervan is zo problematisch omdat bladverliezend mos gedurende miljoenen jaren deze overlevingsstrategieën heeft ontwikkeld:
- De kleinste hoeveelheid neerslag dekt de behoefte aan water en voedingsstoffen
- Gedroogd mos is bestand tegen hitte tot 110 graden en kou tot -196 graden Celsius
- Fotosynthese is bij veel soorten nog steeds mogelijk bij temperaturen onder 0 graden Celsius
Deze en andere eigenschappen zorgen ervoor dat bladmos en andere mossen weer kunnen ontkiemen, zelfs na jaren van kiemrust, onderdrukking en controle.
Tip
Wetenschappers vermoeden het al 200 jaar, maar het bewijs kon pas in 2000 worden geleverd. Onder de levermossen is Colura een tropisch geslacht waarvan de twintig soorten fungeren als miniatuur vleesetende planten. De 1 mm kleine blaadjes fungeren als opvangapparaat voor ciliaten. Na korte tijd sterven de protozoa af en worden ze verwerkt door het mosweefsel.
