De optimale kroonvorm van sier- en fruitbomen hangt grotendeels af van het feit dat je de strikte hiërarchie van takken in acht neemt. In deze gids wordt uitgelegd waarom dit het geval is en welke takkencategorieën belangrijk zijn voor de snoeiverzorging in de moestuin.
Waarom zijn takcategorieën belangrijk voor sier- en fruitbomen?
Takkencategorieën in sier- en fruitbomen zijn belangrijk voor een optimale kroonvorm en vruchtopbrengst. Denk hierbij aan stamverlengingen, leidende takken, zijtakken, steigertakken, fruit- of bloementakken en fruit- of bloemenhout. Gerichte snoeiverzorging, waarbij rekening wordt gehouden met deze hiërarchie, bevordert de bloemvorming en -groei.
Waarom zijn branchecategorieën het vermelden waard?
De appelboom had een treurig bestaan in de tuin van huistuinman Müller. Elke winter werden de buitenste takken ijverig teruggesnoeid, vergelijkbaar met het snoeien van een heg. Er vormde zich dan een rijk vertakte, machtige kroon met dicht bladerdek. Nergens een spoor van bloemen of appels.
Dit kleine verhaal illustreert de gevolgen van het negeren van de hiërarchie van takken bij het snoeien van een boom. Waar alle scheuten met een vergelijkbare diameter gedijen, is er een hevige concurrentie om groei naar het licht toe. De vorming van bloemen en vruchten v alt uit de boot.
Als bij de snoeiverzorging echter rekening wordt gehouden met een takkenhiërarchie in de vorm van leidende takken met ondergeschikte fruit- en bloementakken en daaraan vastgemaakt fruit- of bloemenhout, ontstaat de perfecte kroonvorm. Een weelderige bloemenjurk en een rijke fruitopbrengst zullen niet lang op zich laten wachten.
Branchecategorieën in één oogopslag – klassiek classificatiesysteem in een notendop
Bij de snoeiverzorging van sier- en fruitbomen zijn er verschillende classificatiesystemen voor het benoemen van takken op basis van hun positie en functie binnen de kroon. Het volgende overzicht is gewijd aan een van de meest voorkomende categorisaties van takken voor de perfecte kroonstructuur:
Stengelverlenging/middenschot
De verticale verlenging van de romp of centrale scheut in de kruin. Het startpunt ligt boven de eerste zijscheuten. De stam en stamverlenging vormen de hoofdas van een boomkroon en maken deel uit van het raamwerk.
Leitast
Dominante tak vanaf de stamextensie. Meerdere leidende takken en de daaraan bevestigde zijtakken vormen samen met de stamverlenging de blijvende basisstructuur van een boomkroon. Op een hoge sier- of fruitboom is de snoeitraining bijvoorbeeld bedoeld om een raamwerk van stamverlengingen te creëren met 4 tot 5 leidende takken.
Obstbaumschnitt Der Kurs Theorie Kap.3 Der Leitast
zijtak
Onderliggende vertakking beginnend bij een hoofdvertakking, als een permanent onderdeel in de basisstructuur.
Steigertak
Overkoepelende term voor alle takken die deel uitmaken van het permanente raamwerk van een boom of die voor deze functie worden gebruikt tijdens de snoeiverzorging.
Fruittak/bloemtak
Ondergeschikte, meestal zwakkere kroontak, die bloemknoppen of vruchten zal dragen, of die bedoeld is om een dergelijke functie te vervullen tijdens de snoeiverzorging. Een fruit- of bloementak kan zich op verschillende posities binnen de kroon bevinden en maakt geen deel uit van het permanente raamwerk.
Fruithout/Bloemenhout
Verzamelnaam voor alle ondergeschikte, zwakkere of korte takken binnen de kroon. Het wordt gekenmerkt door een dichte reeks knoppen, korte internodiën en een opmerkelijk zwakke groei.
Binnen de takcategorieën wordt nog een onderscheid gemaakt dat betrekking heeft op de betreffende takdiameter. De volgende tabel vat de waarden samen:
| Takkencategorie op diameter | Takdiameter |
|---|---|
| Starkast | meer dan 10 cm |
| Grobast | 5 tot 10 cm |
| Weakast | 3 tot 5 cm |
| Fineast | 1 tot 3 cm |
| fijne tak/tak | minder dan 1 cm |
Tip
Toen hovenier Müller bekend raakte met de branchecategorieën, profiteerde de appelboom van de nieuw verworven expertise. In de eerste stap werd de kroon van bovenaf geopend om inzicht te krijgen in de wirwar van takken. De vijf sterkste scheuten op de lagere kruinniveaus werden gekozen als richeltakken en stamverlengingen. Op de bovenste verdiepingen moesten de sterkste takken bezwijken. De tuinman liet met de hand geplukte, zwak groeiende scheuten aan de stamverlenging en leidende takken achter als toekomstige fruittakken die het waardevolle fruithout produceren.
