Monstera deliciosa, ook wel vensterblad of vijfvingerblad genoemd vanwege de typische bladvorm, is een van de meest populaire kamerplanten. De populariteit van de klimplant, die vaak ten onrechte Philodendron of boomvriend wordt genoemd, wordt vooral verklaard door het indrukwekkende formaat en de enorme, glimmende groene bladeren. Met goede verzorging kan de Monstera zelfs bloemen en vruchten ontwikkelen.
Wat zijn de optimale omstandigheden voor de Monstera deliciosa?
De Monstera deliciosa, ook wel raamblad genoemd, is een populaire kamerplant die wordt gewaardeerd om zijn grote, glanzende, ingesneden bladeren. Het vereist een gedeeltelijk schaduwrijke tot zonnige locatie, licht vochtig substraat, regelmatige bemesting en een klimhulpmiddel voor optimale groei.
Herkomst en distributie
Monstera deliciosa is een soort van het geslacht Monstera (raambladeren), waartoe ongeveer 50 andere soorten behoren, binnen de familie van de Araceae-familie. De populaire kamerplant met grote, opvallend ingesneden bladeren komt oorspronkelijk uit de tropische regenwouden van Midden- en Zuid-Amerika. Hier ontkiemt de plant eerst op de grond en klimt dan langs de enorme stammen omhoog in de enorme kronen van de junglereuzen.
Niemand kan precies zeggen hoeveel soorten van dit geslacht er zijn. Schattingen lopen uiteen van ongeveer 30 tot 60 verschillende varianten, waarvan sommige – waaronder de in ons land zo populaire Monstera deliciosa – zich snel verspreiden in gebieden met gunstige klimatologische omstandigheden en soms zelfs door mensenhanden moeten worden bestreden. Vrijgelaten, invasieve exemplaren kunnen bijvoorbeeld worden aangetroffen in het zuiden van de VS, maar ook in India en andere Aziatische landen, in Australië en in sommige regio's van het westelijke Middellandse Zeegebied, zoals Marokko of Portugal.
Gebruik
De eerste exemplaren van Monstera deliciosa bereikten Europa aan het begin van de 19e eeuw vanuit Mexico. Enkele decennia later werd de soort al in tal van Europese kwekerijen gekweekt. De Monstera beleefde in de jaren zeventig en tachtig zijn hoogtijdagen als kamerplant voor de gewone mens, maar de laatste jaren is er een hernieuwde terugkeer naar deze onderhoudsvriendelijke en fraaie bladplant. Het raamblad is echter niet alleen interessant als decoratieve bladplant voor de huiskamer, het gestileerde blad is ook als kunst- en decoratieobject op tal van voorwerpen terug te vinden.
Vanwege zijn tropische oorsprong is de Monstera alleen geschikt als kamerplant of wordt hij gekweekt in tropische wintertuinen en kassen.
Uiterlijk en groei
Op zijn natuurlijke locatie bereikt de klimplant, wat de Monstera is, gemakkelijk de hoogste boomtoppen. In de teelt groeit het vensterblad echter rechtopstaand tot een hoogte van zo’n drie meter. Kenmerkend zijn ook de lange luchtwortels, waarmee de plant zich aan elk substraat verankert. Dit kunnen andere planten zijn zoals de eerder genoemde junglebomen, maar ook rotswanden of, in het geval van de binnenteelt, speciale klim- en klimhulpmiddelen. Zodra de luchtwortels in contact komen met de grond, dringen ze daar binnen en verankeren zich daarin. Ze nemen dan de normale functie van de wortels over en nemen water en voedingsstoffen op. De vlezige, zeer lange scheuten van de Monstera zijn daarentegen op zichzelf niet stabiel en hebben ondersteuning nodig.
Welke klimhulp is geschikt voor de Monstera?
Om ervoor te zorgen dat de plant zijn natuurlijke groeigedrag in de woonkamer kan voortzetten, heeft hij een betrouwbaar klimhulpmiddel nodig. Natuurlijk kun je haar er een van hout of metaal aanbieden, hoewel haar luchtwortels niet altijd een veilig houvast kunnen vinden op het gladde oppervlak. Een geschiktere optie is een zogenaamde mosstok (€ 16,00 op Amazon), die je bij elke bouwmarkt of tuinier kunt kopen. Vaak is dit een dikke staaf van plastic of een ander robuust materiaal dat omwikkeld is met kokosvezels of mos.
Je kunt de luchtwortels ook gewoon in het substraat leiden, waar ze als normale wortels groeien en hun functie vervullen: de plant van water en voedingsstoffen voorzien. Snijd deze wortels gewoon niet af.
bladeren
De Monstera wordt vooral als decoratieve kamerplant gekweekt vanwege de tot 50 centimeter lange en zeer brede, schildvormige bladeren. De aantrekkelijke bladplant ontwikkelt aanvankelijk hartvormige, volledig gerande en lichtgroene bladeren, die pas later hun karakteristieke openingen aan de bladranden en -oppervlakken krijgen, evenals het glanzende, donkergroene blad. De dikke, leerachtige bladeren hebben waarschijnlijk dit ongewone uiterlijk omdat de spleten en openingen de lichtabsorptie van delen van de plant in schaduwrijkere delen van het regenwoud verbeteren.
De bladstelen van het vensterblad hebben ook een specifieke bijzonderheid: de opvallend sterke en lange bladstelen staan vaak schuin naar beneden (“geknield” zoals de botanicus zegt), zodat de plant zich hiermee aan de takken en takken kan vastklampen extra klimhulpmiddel kan letterlijk aan de scheuten van andere planten vasthaken.
Bloemen en fruit
Met goede verzorging en optimale omstandigheden kunnen oudere exemplaren van het vensterblad ook bloemen produceren als ze binnen worden gekweekt. In de regel gebeurt dit bij planten die minimaal tien jaar oud zijn. De bloem lijkt erg op die van Spathiphyllum of Anthurium, het zijn immers verwante soorten. Er wordt een gelige, langstelige bloemkolf gevormd, die omgeven is door een grote, witte omwindsel.schutblad is omgeven. Deze bloemvorm is typerend voor de esdoornfamilie (Araceae). Later ontwikkelt het zich tot paarse bessen, die in sommige landen als een smakelijke delicatesse worden beschouwd. In feite zijn de vruchten van Monstera eetbaar, maar gevoelige mensen moeten ervan afzien ze te consumeren: de calciumoxalaatnaalden in de bessen kunnen het keelslijmvlies irriteren.
De soort Monstera deliciosa – wat in het Duits ‘heerlijk vensterblad’ betekent – heeft niet voor niets zijn naam. Het produceert langwerpige groene vruchten, vergelijkbaar met maïskolven, die eetbaar zijn en een beetje naar ananas smaken. Deze hebben de gekscherende naam ‘ananasbananen’ en worden vaak op markten verkocht, vooral op vakantiebestemmingen zoals Madeira. Omdat deze vruchten veel oxaalzuur bevatten, vergelijkbaar met rabarber, is voorzichtigheid geboden bij het consumeren ervan. Niet iedereen kan grote hoeveelheden van deze stof verdragen, waardoor de slijmvliezen en het spijsverteringskanaal kunnen irriteren. In de huiskamercultuur ontwikkelen zich in de regel geen vruchten.
Toxiciteit
Afgezien van de vruchten zijn alle delen van de Monstera - van bladeren tot wortels tot bloemen - giftig en mogen ze daarom niet worden geconsumeerd. Naast oxaalzuur en calciumoxalaatkristallen bevat de klimplant onder meer: ook resorcinol en verschillende scherpe stoffen. Symptomen van vergiftiging, variërend van irritatie van de huid en slijmvliezen tot misselijkheid, braken en diarree, komen na consumptie voor bij zowel mensen als dieren. Om gevaar te voorkomen moet de Monstera buiten het bereik van kleine kinderen en huisdieren zoals honden, katten, knaagdieren of zelfs vogels worden gehouden.
Het plantensap kan ook allergische reacties veroorzaken. Draag daarom altijd handschoenen bij onderhoudswerkzaamheden (bijvoorbeeld snoeien).
Welke locatie is geschikt?
Net als in zijn natuurlijke verspreidingsgebied voelt het raamblad zich het meest comfortabel in gedeeltelijk schaduwrijke tot zonnige gebieden. Directe zon – vooral de felle middagzon – veroorzaakt blijvende schade aan de mooie, groene bladeren en moet daarom worden vermeden. Alleen in de vroege ochtend en in de avond zorgen een paar zonnestralen ervoor dat de Monstera zich nog comfortabeler voelt. In de zomer, als de temperatuur boven de 20 °C komt, kan de plant ook op het balkon of terras geplaatst worden, mits hij daar voldoende beschermd is. De temperatuur mag zowel in de zomer als in de winter niet onder de 18 °C komen.
Bij het kiezen van een locatie moet u naast de lichtvereisten ook rekening houden met de verwachte uiteindelijke grootte van de Monstera. Deze plant heeft veel ruimte nodig en zou daar idealiter vanaf het begin geplaatst moeten worden, waar hij jarenlang permanent en ongestoord kan blijven staan. Plan hiervoor voldoende ruimte in, zowel in de hoogte als in de breedte: een verandering van locatie door ruimtegebrek (of andere redenen) past helemaal niet bij het raamblad. In dit opzicht is de plant een diva en moet met rust gelaten worden.lees meer
Substraat
Wat de aard van het substraat betreft, voelt de Monstera zich ook het meest op zijn gemak in grond die overeenkomt met de natuurlijke locatieomstandigheden. Ideaal is een humusrijk, los en licht zuur tot neutraal substraat dat je zelf mengt of koopt. Een hoogwaardige rododendrongrond op basis van compost in plaats van turf werkt goed. U kunt ook twee derde van de in de handel verkrijgbare compostaarde mengen met een derde kokoshumer of perliet.
Hydrocultuur
Naast de klassieke grondmethode kun je de Monstera ook gemakkelijk hydrocultuur verzorgen. Plaats de plant hiervoor in vermiculiet of geëxpandeerde klei en gebruik een speciale pot met een waterniveau-indicator. Het plantensubstraat moet elke één tot twee jaar worden vervangen omdat kalk en andere afzettingen zich daarin verzamelen.
Monstera correct planten
Je kunt de Monstera het beste vanaf het begin in een grote pot planten, zodat de wortels voldoende ruimte hebben. De planter moet minimaal vijf centimeter ruimte laten tussen de wand van de pot en de kluit. Gebruik daarnaast indien mogelijk een pot met een drainagegat, zodat overtollig gietwater kan weglopen en er überhaupt geen wateroverlast ontstaat. Het planten gaat als volgt:
- Dek het afvoergat af met aardewerkscherven
- vul een deel van het substraat in
- Maak de kluit los met je vingers
- Plaats de plant in het midden van de container
- Laat de luchtwortels voorzichtig in de pot
- buig jezelf niet en verwond jezelf niet op een andere manier
- vullen met substraat
- goed gieten
De Monstera zit goed in de plantenbak als de wortels zich ongeveer twee tot drie onder het oppervlak bevinden.
Verpotten
Jongere Monstera-exemplaren moeten vanwege hun snelle groei jaarlijks worden verpot, terwijl oudere planten ongeveer elke twee tot drie jaar vers substraat nodig hebben. De beste tijd voor dit project is de lente.lees meer
Watermonstera
De Monstera voelt het prettigst aan als de ondergrond altijd licht vochtig is, maar niet constant nat. Hoewel de regenwoudplant veel water nodig heeft, vooral in de warme zomermaanden, kan hij, net als de meeste andere planten, geen langdurige wateroverlast verdragen. Geef ze tussen april en oktober regelmatig water, maar pas als de bovenste laag van het substraat al is opgedroogd. In de wintermaanden tussen november en maart kun je echter veel spaarzamer water geven, omdat de Monstera in deze periode minder water nodig heeft.
Naast de regelmatige watertoevoer heeft de Monstera ook een omgeving met een hoge luchtvochtigheid nodig, wat vooral in de winter vaak niet het geval is. Om dit te verhelpen kun je de plant regelmatig besproeien met water of in een kom gevuld met stenen en water zetten.lees meer
Bemest Monstera op de juiste manier
Zoals bijna alle regenwoudplanten heeft Monstera een zeer hoge behoefte aan voedingsstoffen en moet daarom regelmatig worden bemest. Geef hem hiervoor tussen april en september ongeveer elke twee weken een vloeibare groene plantenbemesting samen met het gietwater. Als alternatief kunt u ook een meststof met langzame afgifte gebruiken, bijvoorbeeld in stickvorm. In de resterende maanden tussen oktober en maart moet u de bemesting opschorten.
Monstera laat bladeren vallen/wordt bruine bladeren, wat te doen?
Als de Monstera plotseling bruine bladranden krijgt, komt dat vaak door overbemesting. Dit komt voor als u de meststof niet volgens de instructies van de fabrikant aanbrengt of onverdund aanbrengt. Pot de plant in vers substraat en volg de instructies van de fabrikant. Als het vensterblad echter zijn bladeren verliest, kan een tekort aan voedingsstoffen de oorzaak zijn.lees meer
Monstera correct knippen
In principe hoeft de Monstera niet gesnoeid te worden, u verwijdert alleen zieke of dode bladeren. Omdat de plant echter in korte tijd erg groot kan worden, wordt indien nodig de groei beperkt. Om dit te doen, hoeft u alleen maar de hoofdscheut in te korten, de zijscheuten kunnen ook worden gevormd. Het raamblad wordt niet houtachtig, is gemakkelijk te snijden en kan het hele jaar door gesnoeid worden. Het enige nadeel: als de Monstera wordt teruggesnoeid, produceert hij geen bloemen.lees meer
Propageren Monstera
Je kunt het knipsel dat ontstaat door snoeien gebruiken om deze mooie plant te vermeerderen. Zowel kop- en scheutstekken als stengelstukken zijn hiervoor geschikt, mits ze minimaal één knop hebben. Stekken moeten echter altijd luchtwortels hebben, omdat hier de nieuwe wortels ontstaan. Je kunt de plantstukken zowel in een glas water als in voedselarme potgrond bewortelen.lees meer
Ziekten en plagen
De Monstera is een robuuste en gemakkelijk te verzorgen kamerplant die zelden wordt aangevallen door ongedierte of ziekteverwekkers. Ziekteverschijnselen zijn vaak te wijten aan zorgfouten en verdwijnen zodra u de oorzaak wegneemt. Bruine bladeren, vooral aan de randen, en gele verkleuring duiden meestal op een te natte stand of een verkeerde bemesting. Omdat nieuw ontkiemde bladeren zich pas na verloop van tijd delen, is het gebrek aan bladdeling ook een teken van ziekte: de Monstera houdt vaak niet van een te donkere standplaats.
Tip
Als je op zomervakantie gaat, kun je dankzij de luchtwortels voor de Monstera zelf eenvoudig water geven: het enige wat je hoeft te doen is de luchtwortels in een bak gevuld met water te leggen.
Soorten en variëteiten
Als kamerplant wordt doorgaans alleen de soort Monstera deliciosa gekweekt, die ook verkrijgbaar is in de volgende interessante cultivars:
- 'Variegata': heeft opvallend bont blad en heeft meer licht nodig dan de puur groene soort
- 'Borsigiana': vormt vrij smalle en minder opengewerkte bladeren
Beide genoemde variëteiten groeien langzamer dan de oorspronkelijke vorm, hoewel 'Variegata' niet alleen een lichte standplaats nodig heeft, maar ook meer warmte.
