Grasmijten worden in de volksmond vaak gezien als de boosdoeners van bepaalde jeukende beten. Ze zijn volkomen onschuldig aan de symptomen die vaak weken aanhouden en meestal optreden na een tijd in de natuur te hebben doorgebracht. Wie er eigenlijk achter zit en hoe herstelmaatregelen kunnen worden genomen, wordt hieronder eindelijk verduidelijkt.
Wat helpt tegen grasmijtbeten?
Grasmijtbeten zijn eigenlijk beten van herfstmijtlarven die rode striemen en ernstige jeuk veroorzaken. Citroensap, ui, 70% cosmetische alcohol of anti-allergische zalven voor verlichting en desinfectie worden aanbevolen als eerstehulpmaatregelen.
Grasmijt bij mensen?
Jeukende plekken op de romp en intieme delen van het lichaam worden soms niet meteen correct gediagnosticeerd. Enerzijds komt dit doordat de dader zich verschuilt achter een soortgenoot. Het feit dat grasmijten vaak de schuld krijgen, is te wijten aan een algemeen misverstand over de definitie. Om de zaken recht te zetten: grasmijten zijn meestal niet relevant voor mensen.
De werkelijke oorzaak van de ziekte is de herfstmijt, die ook nog een paar andere veel voorkomende namen heeft. Hiertoe behoren bijvoorbeeld herfstgrasmijt (bijzonder verwarrend), oogstmijt, hooimijt, grasluis, bijtluis, grondluis of perzikluis.
Het klinische beeld dat mensen vertonen als ze besmet zijn met herfstmijten, wordt oogstschurft genoemd. Waarom? Omdat het een typisch verschijnsel is van het oogstseizoen en waarschijnlijk een al te bekend, onplezierig neveneffect was van de eigenlijk gelukkige, rijk begaafde fase in de late zomer en herfst in vroegere tijden in boerenkringen. Als alternatief wordt oogstschurft ook wel hooischurft, herfstbeet of kruisbessenziekte genoemd.
Eigenlijk worden dieren, vooral zoogdieren zoals muizen, andere knaagdieren, honden of katten, voornamelijk geparasiteerd door de “grasmijt”. Mensen dienen eigenlijk alleen als alternatieve gastheer voor het ongedierte - om zo te zeggen, als er niets beters beschikbaar is.
Excursus
Mieten zijn spinnen
Overigens: Zoals alle mijten zijn herfst- en grasmijten geen insecten, maar spinachtigen. Dit is gemakkelijk te herkennen aan de acht poten van de volwassen dieren. Maar let op: net als insecten hebben de larven maar zes poten! Overigens zijn het ook de larven die belangrijk zijn voor dier en mens: zij zijn namelijk degenen die de huid aantasten en de jeukende beten veroorzaken. Ondanks hun kleine formaat zijn ze met het blote oog te zien.
Hier is een foto zodat je een idee krijgt van de dieren:
Grasmijten zijn moeilijk te zien met het blote oog
En hier is een kort overzicht van hoe je onderscheid kunt maken tussen herfstmijten en grasmijten:
tabel:
| Herfstmijt | Grasmijt | |
|---|---|---|
| Zoologische naam | Neotrombicula herfstalis | Bryobio Gramineum |
| Alternatieve algemene namen | Herfstgrasmijt, oogstmijt, hooimijt, grasluis, bijtluis, grondluis, perzikluis | Geen |
| Uiterlijk | Larven tot 0,3 mm, ovaal, lichtoranje kleur; volwassenen tot 2 mm groot, breed rugschild, dubbele ogen | Aanzienlijk kleiner dan herfstmijten; larven hebben ook zes poten, volwassenen hebben acht poten |
| Relevantie voor mensen | Parasitisatie in de late zomer/herfst met veelvuldig contact met gras, ernstige jeuksymptomen | Bij hoogstens incidentele beten jeuken ze aanzienlijk minder |
Hoe kunnen “grasmijtenbeten” worden herkend?
Laten we dit lelijke kwaad eens nader bekijken, zodat we er grip op kunnen krijgen. Typische kenmerken van herfstmijtbeten zijn als volgt:
- meerdere scharlakenrode striemen komen tegelijkertijd voor, soms enkele, grotere, soms meerdere kleine in één uitslag
- bij voorkeur in gebieden dicht bij de romp, in de intieme zone en in de binnenste boeven, bij voorkeur die met een dunne huid en onder nauwsluitende kleding. Bijvoorbeeld in de lies- en lendenstreek, onder de oksels, in de achterkant van de knieën en in de holtes van de armen of zelfs op de polsen en enkels
- vaak ernstige jeuk die tot 2 weken kan duren
De karakteristieke plekken waar oogstschurft zich manifesteert zijn de ideale aanvalspunten voor de herfstmijtenlarven, omdat ze hier weinig door de hoornvlieslaag heen kunnen dringen en een aangenaam vochtige, warme omgeving wordt geboden.
De netelroos zijn geen steken, maar beten. De spinachtigen hebben geen angel, maar gebruiken hun monddelen om door de huid te bijten om toegang te krijgen tot voedzame celsappen en lymfe. De dieren zuigen geen bloed. Om toegang te krijgen tot hun voedsel, scheiden ze tijdens het bijten speekselafscheiding af, waardoor een deel van het huidweefsel oplost. De defensieve afgifte van histamine die dan optreedt, veroorzaakt de jeuk.
Hoe verloopt de ziekte?
Het toeschrijven van de jeukende puisten aan de herfstmijten is niet geheel triviaal. Dit komt ook door de tijd die verstrijkt voordat het uitbreekt. De jeuk treedt pas ongeveer 24 uur na de beet op, de puistvorming treedt meestal iets later op.
Dit komt omdat de larve alleen een zogenaamde “pool” kan creëren, d.w.z. een kanaal naar het celsap en de lymfe, door de huid herhaaldelijk met zijn monddelen te bewerken. Bovendien bevordert de warmte van het bed de vorming van netelroos, waardoor je gemakkelijk vlooien of bedwantsen als boosdoener kunt vermoeden. Het is voor de leek vaak niet duidelijk dat de hooioogst of de picknick op de weide afgelopen weekend de ‘steken’ kunnen hebben veroorzaakt die later optreden.
De duur van jeuk en puistvorming
Het duurt ongeveer 1-2 dagen voordat de netelroos zich ontwikkelt. Maar voor sommige mensen komt het dan echt ter zake en ontstaat er hevige jeuk. Sommige mensen reageren echter veel minder heftig op de beten, waardoor ze soms onopgemerkt blijven. De jeuk, indien aanwezig, kan na slechts 3-4 dagen verdwijnen, maar kan soms tot 2 weken aanhouden.
De reactie varieert afhankelijk van de gevoeligheid
De sterkte van de reactie van de gebeten persoon hangt af van de toestand van de huid en de algemene gevoeligheid. Mensen met een zachte, dunne huid zijn sowieso gevoeliger voor de parasieten. Iedereen die ook vatbaar is voor allergieën, geeft bij besmetting ook meer histamine vrij en ontwikkelt een intensere afweerreactie.
Krassen verergert de symptomen
Krassen kan ervoor zorgen dat de beet geïnfecteerd raakt
Het gedrag van de gebeten persoon is ook relevant voor het verloop van de ziekte. Iedereen die iets weet over insectensteken en -beten, weet dat krabben de zaken alleen maar erger maakt. Omdat 1. hierdoor de geïnjecteerde vreemde eiwitten worden verdeeld en hun effectieve bereik wordt vergroot. En 2. Door intensief krabben kunnen kleine wondjes ontstaan, die op hun beurt een kanaal kunnen vormen voor infecties zoals ontstekingen en andere secundaire huidziekten.
Algemene tegenmaatregelen
Om de - zoals we nu weten: voorzienbare - jeuk te verlichten, kun je eerst normale huismiddeltjes en preparaten uit de apotheek gebruiken, die ook helpen bij insectenbeten. Voorbeelden hiervan zijn:
- Houd een gesneden citroen op de getroffen gebieden om ontstekingen te verminderen en irritatie te verlichten
- Behandelen met gesneden ui
- Desinfecteer en koel met 70% cosmetische alcohol (€ 7,00 bij Amazon), dit doodt ook de resterende mijten
- Gebruik anti-allergische, verzachtende zalven
- Gebruik indien nodig hydrocortisonpreparaten (voorschrift vereist bij hogere doses)
Tip
Daarnaast moet je, indien mogelijk, alle kleding en beddengoed die je de afgelopen dagen hebt gedragen (meerdere keren) wassen om eventuele mijten te verwijderen die mogelijk nog op je leven!
Wanneer zijn “grasmijtenbeten” bijzonder gevaarlijk? Indicaties en remedies
De huid van jonge kinderen is gevoeliger dan die van volwassenen en moet worden beschermd
In de regel is een besmetting met herfstmijten niet echt kritisch. De larven van de dieren voeden zich slechts een paar dagen met hun gastheer en vallen dan af om met het voedsel dat ze hebben gegeten door te gaan naar de volgende ontwikkelingsfase. Ze worden dan nimfen en vervolgens volwassen mijten, die zich dan alleen voeden met planten.
Lymfoedeem
De besmetting kan problematisch worden als secundaire ziekten optreden als gevolg van intensief krabben en de daaruit voortvloeiende infecties. Via kleine kraswonden kunnen bacteriën zoals streptokokken de lymfevaten binnendringen en oedeem veroorzaken. Deze manifesteren zich als ernstige zwellingen en moeten medisch worden behandeld, vooral bij mensen met een zwak immuunsysteem.
Allergiepatiënten
Degenen die over het algemeen gevoelig zijn voor allergieën ontwikkelen ook een sterkere afweerreactie op “grasmijtensteken” of herfstmijtenbeten. De jeuk is sterker vanwege de grotere hoeveelheid vrijgekomen histamine en er kunnen blaren ontstaan op de puisten.
Tegenmaatregelen:
Antihistaminica kunnen nuttig zijn, vooral voor mensen met een allergie. Ze verlichten de sterke immuunreactie en de daarmee gepaard gaande jeuksymptomen en voorkomen daardoor ook superinfecties.
Peuters
Het probleem met kleine kinderen is vaak dat ze nog volkomen naïef en vertrouwend over de wereld zijn en daardoor gemakkelijk mijtbeten kunnen krijgen als ze in het gras spelen. Het is ook moeilijker voor hen om weerstand te bieden aan het intuïtieve krabben om de jeuk te verlichten. Dit resulteert in een hoger risico op infectie, wat op zijn beurt gevaarlijker is voor de junioren vanwege hun kleine lichaamsmassa en een minder ontwikkeld immuunsysteem.
Tegenmaatregelen:
Omdat kinderen moeite hebben met de rationele discipline om jeuk te weerstaan, zijn lokale jeukverlichters in eerste instantie nuttig: huismiddeltjes in de vorm van 70% cosmetische alcohol, citroensap of uiensap, die op de plekken worden gedept, kunnen opluchting. Tegelijkertijd is medische ondersteuning echter zeker aan te raden. Net als bij mensen met een allergie kunnen antihistaminica de jeuk en het risico op infectie door krabben verminderen.
“Grasmijtenbeten” bij huisdieren
Zoals al vermeld worden zoogdieren veel meer getroffen door oogstschurft dan mensen. Muizen zijn de populairste prooien van herfstmijtlarven, maar ook honden, katten en paarden kunnen het slachtoffer worden.
De tekenen van een besmetting zijn in principe dezelfde als die van ons: het dier heeft last van ongemak en krabt, likt en schudt zichzelf onophoudelijk. En krabben kan bij viervoeters ook leiden tot open, ontstoken plekken. Dit kan vooral problematisch zijn bij beten in het hoofd en de ogen.
Honden
Honden worden ook vaak gebeten door grasmijten
Veel honden houden ervan om met hun poten en snuit in de grond te graven en hun instincten te volgen. In de nazomer en herfst bieden ze de uitkomende herfstmijtlarven ideale kansen om op te ontkiemen: hun snuiten, poten en oren zijn voor hen welkome pensions gedurende hun tijd tot het nimfstadium.
Katten
Vrij rondlopende katten die graag door hoog gras dwalen, kunnen ook last krijgen van herfstmijten. In principe zijn hier dezelfde indicatoren en behandelingsopties van toepassing.
Remedie
Als u de bovenstaande gedragssignalen bij uw hond opmerkt, moet u hem controleren op mijten. Kam hiervoor de vacht tegen de draad in op kwetsbare plekken (oren, poten) en zoek naar de kleine, oranjerode diertjes. Ze zijn klein, maar met het blote oog te zien. Om ze beter te kunnen ontdekken (bij roodachtige vacht is dit niet eenvoudig), kun je ook een witte pad onder het kamstation uitspreiden en kijken of zich daar oranjerode stippen ophopen. Natuurlijk moet je ook letten op puisten op je huid.
Zogenaamde insectenwerende middelen worden aanbevolen als preventieve maatregel. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van sprays of poeder en kunnen worden gebruikt in het herfstmijtenseizoen tussen juli en oktober.
Hulp
Allereerst moet je je viervoeter grondig douchen en ook zijn dekens, kussens en manden grondig schoonmaken. Als uw huisdier teveel last heeft van jeuk, kunt u ook speciale, jeukverlichtende dierenzalven gebruiken.
In de regel hebben herfstmijtbesmettingen bij huisdieren niet echt behandeling nodig, omdat de mijtenlarven na 3-4 dagen weer afvallen.
Veelgestelde vragen
Wat helpt bij ontstekingen veroorzaakt door “grasmijtenbeten”?
De beten van herfstmijten kunnen heel pijnlijk jeuken. Petje af voor iedereen die zichzelf kan beheersen en niet krabt. De meeste mensen zullen de acute verlichting echter niet kunnen weerstaan. Als je te intensief krabt, kunnen kleine verwondingen snel tot ontstekingen leiden, wat voor nog meer problemen kan zorgen.
De beste manier om roodheid, pijn en vooral de dreiging van secundaire infecties te verzachten of te voorkomen, is door middel van desinfectie. Cosmetische alcohol (70% uit de apotheek) of goede oude huismiddeltjes zoals gesneden citroen- of uienhelften zijn hiervoor geschikt. Dit alles heeft bovendien een aangenaam verkoelende en daardoor irritatieverlichtende werking. Trouwens, rauwe aardappelen zijn ook een optie die niet mag worden genegeerd. Een kompres met verdunde azijn kan ook helpen.
Is een grasmijtbesmetting besmettelijk?
Een plaag met herfstmijten is niet besmettelijk in de klassieke zin van het woord. Omdat het geen infectie is.
Desalniettemin kan een geïnfecteerde persoon in theorie een andere persoon van de bug ‘voorzien’. De larven van de herfstmijt bijten meestal één keer in de huid en vallen er weer af als ze hun eetlust hebben gestild. Onder bepaalde omstandigheden kan het echter ook voorkomen dat personen voortijdig van hun kleding of beddengoed worden ontdaan. Als iemand anders met het textiel in aanraking komt, kan deze een nieuw slachtoffer worden voor de mijtenlarven.
Zijn het grasmijt- of vlooienbeten?
De gegroepeerde puisten veroorzaakt door herfstmijten worden gemakkelijk verward met vlooienbeten. Om erachter te komen wie de dader is, kun je eerst zelf onderzoek doen:
In principe is er een groter risico op een vlooienbesmetting als u een huisdiereigenaar bent. Als u vermoedt dat uw beten ook van vlooien kunnen komen, inspecteer dan uw viervoeter. Als je ook vlooien op hem opmerkt, heb je veel duidelijkheid.
Desalniettemin moet u ook een dermatoloog raadplegen. Hier kan op basis van een grondige anamnese een betrouwbare diagnose worden gesteld en de juiste therapie worden gestart.
