Grasjes zijn een onmisbaar onderdeel van elke heide- of natuurtuin, omdat ze op een ongecompliceerde manier voor een aantrekkelijke visuele uitstraling zorgen. Gemakkelijk te onderhouden pijpgrassen zijn hiervoor ideaal, omdat ze de kijker betoveren met hun sierlijke maar toch dichte groeiwijze en delicate blauwviolette bloeiwijzen. Het pijpgras dankt zijn naam aan het oorspronkelijke gebruik, aangezien de inheemse plant van oudsher wordt gebruikt om tabakspijpen schoon te maken. Pijpgras is in vele varianten in de handel verkrijgbaar en maakt indruk door zijn onderhoudsarme karakter – zolang de locatie en de bodem maar goed zijn.
Wat is mosgras en waar moet het worden geplant?
Pijgras (Molinia) is een gemakkelijk te verzorgen, winterhard zoetgras dat in heidevelden of in natuurlijke tuinen wordt gebruikt als mooie achtergrond- of solitairplant. Het wordt gekenmerkt door halfronde bosjes, grasgroene bladeren en delicate blauwviolette bloeiwijzen. De ideale locatiekeuze is zonnig tot gedeeltelijk in de schaduw en de grond moet vochtig, doorlatend en voedselrijk zijn.
Herkomst en distributie
De twee soorten pijpgras die in de tuin worden gebruikt, het gigantische pijpgras (Molinia arundinacea, Molinia caerulea subsp. arundinacea) en het blauwe pijpgras (Molinia caerulea) behoren tot het kleine geslacht pijpgras (bot. Molinia) en daarbinnen de familie van zoete grassen (bot. Poaceae. Beide soorten zijn wijdverspreid in zowel Europa als Azië en groeien voornamelijk op open, vochtige locaties in gematigde klimaten. Natuurlijke gebeurtenissen zijn te vinden in moerassen en heidevelden, in schaarse bossen en langs rivieroevers. De waarschijnlijk oudste cultivar van het hoge pijpgras is 'Karl Foerster', vernoemd naar de bekende Duitse plantenveredelaar. De variëteit is vandaag de dag nog steeds een van de meest populaire variëteiten.
Uiterlijk en groei
Het pijpgras vormt halfronde, lage en dichte bosjes met smalle bladeren. Deze zijn groen tijdens het groeiseizoen, maar worden in de herfst helder goudgeel. De blauwviolette bloemen verschijnen in de vroege zomer, waarbij de stengels hoog boven de bladmassa uitsteken en vaak gebogen groeien: terwijl het gigantische pijpgras gewoonlijk tot 50 centimeter hoog wordt, bereikt het tijdens de bloeiperiode een hoogte van maximaal 250 centimeter. Het kleine pijpgras is buiten en tijdens de bloeiperiode aanzienlijk lager met gemiddeld 20 centimeter / 80 tot 100 centimeter.
Gebruik
Of het nu in groepen of individueel wordt geplant: pijpgras zorgt voor aantrekkelijke accenten, vooral tussen heesters en wilde vaste planten. Hoewel je het kleine pijpgras kunt gebruiken als achtergrond- of gezelschapsplant, komt de hoge variant vooral als solitaire plant goed tot zijn recht. Beide soorten komen goed tot hun recht in heide- of rotstuinen, langs waterpartijen (bijvoorbeeld langs een beekje of tuinvijver) en in heidebedden. Aantrekkelijke metgezellen zijn onder meer herfstbloeiende vaste planten zoals herfstasters, herfstanemonen, zilveren kaarsen of monnikskap.
Bladeren, bloemen en bloeitijd
De smalle, rechtopstaande tot licht overhangende bladeren van het pijpgras zijn in de zomer grasgroen en krijgen in de herfst een mooie goudgele kleur. Tussen juli en september verschijnen, afhankelijk van de variëteit, de geelbruine, bronzen of violette bloeiwijzen, die op zwaar vertakte, delicate pluimen zitten. Vroeger gebruikte men ze graag om leidingen schoon te maken – vandaar ook de naam van de soort. Na de bloeiperiode worden de bloeiwijzen en de bladeren goudgeel en vormen ze schillen.
Toxiciteit
Het pijpgras is niet giftig, maar de stengels zijn tamelijk stroachtig en redelijk stabiel. Als je niet oppast, kun je jezelf snel afsnijden.
Welke locatie is geschikt?
Het pijpgras voelt zich het prettigst op een zonnige tot lichte, gedeeltelijk schaduwrijke plek.
Vloer
De ideale grond heeft een neutrale tot zure pH-waarde, is vochtig maar doorlatend - zelfs als het pijpgras de voorkeur geeft aan een vochtige ondergrond, reageert het, zoals zoveel planten, zeer gevoelig op wateroverlast. De resistente en robuuste plant overleeft incidentele droge periodes zonder problemen. Niet voor niets komt hij in de natuur vooral op problematische plekken voor. Het pijpgras voelt zich het prettigst in een zand-leemachtige en voedselrijke ondergrond.
Pijgras correct planten
De beste tijd om pijpgras te planten is de lente. Houd bij het planten de aanbevolen plantafstand aan, aangezien de bosjes behoorlijk groot kunnen worden:
- Klein pijpgras: ongeveer 30 centimeter plantafstand
- Hoog pijpgras: maximaal vijf tot zes planten per vierkante meter, plantafstand 70 centimeter
Je mag in geen geval planten van natuurlijke locaties meenemen om ze in je tuin te zetten. Het is een beschermde soort. Koop planten altijd bij gespecialiseerde winkels of kweek ze uit zaden. Je kunt ze verzamelen en in de natuur gebruiken.
Emmercultuur
Vooral het kleine pijpgras is ook geschikt als decoratieve potplant voor balkons en terrassen. Kies een plantenbak die zo diep mogelijk is, omdat de wortels dieper worden in plaats van breed. Een geschikt substraat is in de handel verkrijgbare potgrond op compostbasis of standaardgrond (€ 10,00 op Amazon), die je mengt met tuincompost, zand en hoornkrullen. Zorg voor een goede drainage in de pot om wateroverlast te voorkomen. Daarom is een voldoende groot drainagegat aan de onderkant van de pot essentieel.
Waterpijpgras
Hoewel het onderhoudsvriendelijke pijpgras een enkele droge fase zeer goed overleeft, mag het op de lange termijn niet te droog worden gehouden. Het is optimaal om de kluit altijd licht vochtig te houden en tussen elke gietbeurt een beetje te laten drogen. Bij potplanten moet overtollig irrigatiewater onmiddellijk uit de schotel of plantenbak worden verwijderd. Regelmatig water geven is vooral belangrijk bij warme en aanhoudende droogte om te voorkomen dat de grond uitdroogt.
Bemest pijpgras op de juiste manier
Bemesting is in principe nauwelijks nodig. Geef geplant kransgras in het voorjaar een schep compost en een handvol hoornschaafsel. Potplanten worden tijdens de zomermaanden tweewekelijks gevoederd met een laag gedoseerde groene plantenmest, die u samen met het gietwater toedient. In de winter vindt er echter geen bemesting plaats.
Snijd het pijpgras correct af
Om de gezonde groei van het kransgras te bevorderen, moet je het elk jaar in het vroege voorjaar flink terugsnoeien. Zaadkoppen en de stengels van vorig jaar kunnen dicht bij de grond worden gesnoeid, de plant zal dan krachtig uitlopen. Overigens kunnen de gesnoeide bloem- en zaadhoofdjes gemakkelijk worden gedroogd en gebruikt voor droge omstandigheden.
Vermeerder pijpgras
Als het pijpgras prettig aanvoelt, zaait het zich meestal op zijn plek.verspreidt zich via ondergrondse uitlopers. Voor gecontroleerde vermeerdering is het echter aan te raden de zaden te verspreiden of grote planten te verdelen - dit heeft ook als voordeel dat de bosjes verjongd kunnen worden. Pijpgras heeft de neiging kaal te worden naarmate de leeftijd vordert.
Deel
Als het pijpgras niet meer zo mooi lijkt te groeien als vroeger, kan verjonging door het te verdelen helpen. De beste tijd voor deze maatregel is het voorjaar, zodat de resulterende deelplanten vervolgens krachtig kunnen groeien. De beste manier om dit te doen is als volgt:
- Neem een scherpe en schone schop.
- Snijd zoveel delen van het nest af als je wilt.
- Verwijder droge stengels en zaadkoppen.
- Snijd het pijpgras krachtig terug.
- Herplant het op een nieuwe locatie.
- Voeg volwassen compost en hoornkrullen toe als starter.
- Giet de stukjes krachtig.
Houd de verjongde bosjes de komende weken licht vochtig, zodat ze gemakkelijker groeien en sneller nieuwe wortels vormen.
Zaaien
De verzamelde zaden kunnen thuis worden gezaaid in een platte kweekbak met een voedingsarm kweeksubstraat. Bedek ze niet met aarde, pijpgras is een lichtkiemer. Span in plaats daarvan een transparante folie of iets dergelijks over de plantenbak en houd het substraat licht vochtig met een spuitfles. Een temperatuur van ongeveer 20 graden Celsius is optimaal voor ontkieming, en de locatie van de container moet helder zijn, maar niet direct zonnig. Vanaf een hoogte van ongeveer tien centimeter kun je de zaailingen verplaatsen naar bijvoorbeeld een grotere pot of een bedje. Het duurt ongeveer twee tot drie jaar voordat de nieuwe planten zich tot volgroeide bosjes ontwikkelen.
Overwintering
Omdat het een inheemse soort is, zijn er geen speciale maatregelen voor overwintering nodig. Het pijpgras is winterhard.
Tip
Het pijpgras is zeer robuust en grotendeels resistent tegen ziekten en plagen. Het enige dat problematisch kan zijn, is het te nat of te droog houden.
Soorten en variëteiten
Twee soorten pijpgras - het hoge pijpgras of rietpijpgras en het kleine of blauwe pijpgras - zijn geschikt voor de teelt in de tuin en in pot. Beide soorten kenmerken zich door een grote verscheidenheid aan variëteiten, wat zorgt voor afwisseling in de heidetuin of de heidetuin.
Blauw pijpgras (bot. Molinia caerulea)
De inheemse, klompvormende soort wordt ook wel klein of gewoon pijpgras genoemd. Populaire namen zijn ook besenried of struisgras. Er zijn veel mooie cultivars die ideaal zijn voor aanplant in de eigen tuin. De soorten zijn bijzonder geschikt als achtergrond- of borderplant. De bij de groeihoogte opgegeven groeihoogte komt overeen met die tijdens de bloeiperiode. Daarbuiten zijn de klonten aanzienlijk lager.
- 'Permanente balk': groeihoogte tot 70 centimeter, groeibreedte tot 60 centimeter, bossige, dichte groei, goudgele herfstkleur
- 'Edith Dudszus': bolvormige groei, groeihoogte tot 70 centimeter, prachtige herfstkleur
- 'Heidebraut': groeihoogte tot 100 centimeter, prachtige goudgele herfstkleur
- 'Moorhexe': groeihoogte tot 60 centimeter, strak opgaande groei, zeer donkere stengels
- 'Variegata': ook gestreept pijpgras, groen en geel in de lengte gestreept blad, groeihoogte tot 60 centimeter, perfect voor heidetuinen
Roodpijpgras (bot. Molinia arundinacea)
Deze soort, ook wel reuzen- of hoogpijpgras genoemd, wordt aanzienlijk groter dan het verwante kleine pijpgras: sommige soorten bereiken een hoogte tot 200 centimeter, zelden zelfs tot 250 centimeter. Dit maakt de soort bijzonder geschikt als solitair. Deze cultivars zijn bijzonder populair:
- 'Karl Foerster': oude soort met opvallend breed blad, groeihoogte tot 200 centimeter, sterke goudgele herfstkleur
- 'Skyracer': opgaande groei, groeihoogte tot 220 centimeter, groeibreedte tot 120 centimeter, prachtige goudgele herfstkleur
- 'Transparant': uitgestrekte groei, hoogte tot 200 centimeter, sierlijke bloeiwijzen, goudgele herfstkleur
- 'Windspiel': stevig opgaand, sterke groei, hoogte tot 250 centimeter, prachtige goudgele herfstkleur
