De mimosa, afkomstig uit het warme, tropische Zuid-Amerika, wordt in dit land zelden als kamerplant gekweekt, ook al wordt hij niet voor niets de ‘beschamende zintuiglijke plant’ genoemd en is de plantnaam zelfs een synoniem geworden voor ‘gevoelig’. De mooie plant is gemakkelijk te verzorgen tijdens de zomer, maar moeilijk te overwinteren.
Wat is een mimosa?
De mimosa is een plant uit Zuid-Amerika die hier bekend staat als kamerplant. Het dankt zijn naam aan zijn gevoelige reactie op aanraking. Bij de minste prikkel vouwen de blaadjes zich samen. De mimosa is niet winterhard en wordt 30-50 cm hoog.
Herkomst en distributie
Met de term ‘mimosa’ bedoelt de tuinman meestal Mimosa pudica, de enige van de ongeveer 500 soorten mimosafamilie (Mimosoideae) die als kamerplant wordt gekweekt. De mooie plant komt oorspronkelijk uit de tropische en subtropische gebieden van Zuid-Amerika, maar heeft zich ook invasief naar andere delen van de wereld verspreid. Mimosa’s komen bijvoorbeeld vaak voor in Zuid-Europese landen. Het geslacht behoort tot de familie Leguminosae (vlinderbloemen of peulvruchten).
Kenmerken
Mimosa staat bekend om zijn eigenaardige reactie op aanraking. Daarom worden gevoelige mensen tot op de dag van vandaag nog steeds ‘mimosa’ genoemd. Bij de geringste prikkel vouwen de fijne geveerde bladeren van de plant zich binnen enkele seconden op, waarbij zelfs de bladsteel naar beneden zakt. Af en toe zal de plant een soort kettingreactie uitvoeren als meerdere bladeren en scheuten op deze manier reageren. Pas na ongeveer een half uur ontvouwen de bladeren zich weer.
Interessant genoeg reageren mimosa's alleen op de beschreven manier wanneer ze worden aangeraakt door een vreemd voorwerp, een menselijke vinger of zelfs hitte, maar niet op tocht, wind of bewegingen van hun eigen stengels en bladeren. Voor kinderen is het natuurlijk vooral leuk om op deze manier met de ‘angstaanjagende’ plant te spelen, bijvoorbeeld door hem aan te raken of zelfs een brandende lucifer onder de bladeren te houden en dan de reactie te observeren. Omdat dit echter veel energie van de mimosa vraagt, moet je de aanrakingstest niet te vaak uitvoeren. Na een tijdje heeft elke plant enorm last van de stress, en sommige soorten reageren niet zo snel en herstellen slechts langzaam.
Gebruik
De mimosa is niet winterhard en wordt daarom alleen als kamerplant gebruikt. De zogenaamde tuinmansmimosa of valse mimosa is daarentegen de zilveracacia (Acacia dealbata), een vorstgevoelige loofboom die afkomstig is uit Australië. Beide soorten behoren tot de peulvruchten en zijn dus aan elkaar verwant.
Uiterlijk en groei
De Mimosa pudica, die binnenshuis wordt gehouden, is een kleine, houtachtige onderstruik die ongeveer 30 tot 50 centimeter hoog wordt. Typisch heeft de kruidachtige plant een grotendeels naakte, soms borstelige stam die min of meer vertakt is en af en toe stekels heeft. De vroege, schaarse groei en de moeilijke overwintering zorgen ervoor dat de eigenlijk vaste plant vooral als eenjarige wordt gekweekt.
bladeren
De mimosa is bijzonder aantrekkelijk dankzij de langstelige en dubbelgeveerde bladeren, die elk tussen de tien en 26 blaadjes hebben. Deze zijn op hun beurt zittend, langwerpig en puntig tot afgerond. Aan de plant groeien ook steunblaadjes die zo’n zeven tot acht millimeter lang zijn. Meestal zijn alle bladeren en blaadjes licht borstelig. De karakteristieke bewegingen van de bladeren, die de botanicus nastia noemt, worden veroorzaakt door verschillende prikkels en worden gebruikt om de plant te beschermen. De mimosa reageert op schokken en een verandering in de omgevingstemperatuur, maar ook op een verandering in de lichtintensiteit. Bij temperaturen onder de 18 °C of 's nachts zijn bladbewegingen meestal niet meer aanwezig, vooral omdat de mimosa in het donker in de zogenaamde “slaapstand” gaat.
Bloemen en bloeitijd
Tussen juli en oktober produceert de mimosa voortdurend bolvormige, roze tot paarse bloemhoofdjes die de kijker aan paardenbloemen doen denken. De mooie bloemen zitten altijd aan het uiteinde van de takken en vervagen na maximaal twee dagen. De plant produceert echter voortdurend nieuwe bloemen.
Fruit
Na de bloei worden platte en gelede peulvruchten gevormd van maximaal twee centimeter lang en vijf centimeter breed. Deze zijn lichtgroen als ze rijp zijn en hebben ook een borstelig en stekelig oppervlak om ze tegen roofdieren te beschermen. De vruchten bevatten platte, harde en bruine zaden die slechts drie tot vier millimeter groot zijn. Mimosa kan alleen met deze zaden worden vermeerderd.
Toxiciteit
De mimosa wordt niet direct geclassificeerd als een giftige plant omdat deze slechts enkele gifstoffen bevat. Wel moet je de kamerplant op een plek zetten waar nieuwsgierige kinderen en huisdieren er niet zonder toezicht bij kunnen. De licht giftige ingrediënten veroorzaken geen schade aan de gezondheid, maar kunnen toch tot ongemak en misselijkheid leiden.
Welke locatie is geschikt?
De mimosa voelt zich het prettigst op een lichte plek zonder direct zonlicht. Ook temperaturen tussen de 18 en 20 graden Celsius zijn optimaal. Tijdens de zomermaanden kunt u de plant ook buiten op een beschutte plek zetten, maar niet in de volle zon. Of het nu binnen of buiten is: de ruimte moet tochtvrij zijn, de temperaturen moeten stabiel zijn en er moet weinig verkeer zijn, bijvoorbeeld omdat er voortdurend iemand loopt. Een dergelijke locatie voorkomt dat de bladeren vanaf het begin voortdurend opvouwen en beschermt zo de energiereserves van de plant. De mimosa is echter niet geschikt om op een schaduwrijke plek te kweken.lees meer
Substraat
Aangezien mimosa's meestal alleen als eenjarige worden gekweekt, is een zogenaamde standaardgrond meestal voldoende. Let echter wel op de kwaliteit: Compostpot- of plantgrond is niet alleen gezonder voor het milieu dan een goedkoop substraat op turfbasis (de turf hoeft immers niet te worden gewonnen met de vernietiging van waardevolle leefgebieden), maar zorgt tevens voor een betere waterbalans in de potgrond. Turf hardt snel uit en kan dan geen water meer opnemen. Compost daarentegen is zowel een goed waterreservoir als voldoende doorlaatbaar om overtollig irrigatiewater door te laten.
Vooraf
Vanaf maart kun je zelf de mooie mimosa's maken. Je kunt de zaden die je nodig hebt in de winkel kopen of ze uit je eigen oogst van vorig jaar halen. Om sommige mimosabloemen echter fruit te laten produceren, moet je de plant tijdens de zomermaanden buiten zetten. Alleen hier kunnen insecten op zoek naar voedsel de noodzakelijke bestuiving uitvoeren. Knip de verdorde scheuten dan niet af, maar laat ze staan. De kleine peulvruchten vormen zich hier tot in de herfst en je plukt ze uiteindelijk af. Haal de zaden eruit en bewaar ze de hele winter droog, koel en goed gesloten.
Als je eindelijk de zaden met harde schil wilt zaaien, laat ze dan minimaal twaalf uur op een warme plaats weken. Vul ondertussen een ondiepe kweekbak of kleine potten met een voedingsarm kweeksubstraat of kokoshumus, nadat je de substraten vooraf in de magnetron of oven hebt gesteriliseerd. Dit is belangrijk omdat anders de gevoelige zaden beschimmelen. Plant de zaden en bedek ze niet met aarde, want mimosa's zijn lichtkiemers. Houd het substraat licht vochtig en dek de kweekbakken af met een doorzichtige hoes, zoals huishoudfolie of een PET-fles waarvan je het bovenste gedeelte met de flessenhals hebt afgesneden.
De potten moeten warm worden gehouden bij temperaturen tussen 20 en 25 °C en op een lichte plaats, waarbij direct zonlicht wordt vermeden. Dagelijks ventileren om schimmelvorming onder de hoes te voorkomen. Zodra de zaailingen drie tot vier paar bladeren hebben ontwikkeld, transplanteert u ze in individuele potten. Vooral bij het kweken in cocohum is het belangrijk om vroeg te beginnen met bemesten.
Planten en verpotten
Je hoeft mimosa's die alleen als eenjarigen zijn gekweekt niet te verpotten, tenzij je de jonge zaailingen voor het eerst in een bloempot met echte potgrond zet. Ook nieuw aangeschafte planten dient u direct te verplaatsen, omdat de potten in veel gevallen te klein zijn en/of het substraat vochtig of al uitgeput is. Anders hebben alleen meerjarige exemplaren van tijd tot tijd verse grond en een nieuwe planter nodig. Idealiter zou je in het voorjaar moeten verpotten.
Het is de hoogste tijd om te verpotten als de wortels van de mimosa uit de pot groeien en/of de kluit de plantenbak volledig vult. De wortels van de plant hebben ruimte nodig om te groeien, maar je moet de pot niet te royaal maken. In een kleinere pot oogt de plant decoratiever en bloeit vaak uitbundiger. Veel belangrijker is het grote drainagegat aan de onderkant van de pot, waardoor overtollig gietwater kan wegvloeien. Zo voorkom je vanaf het begin wateroverlast. Hoe je de mimosa plant:
- Til de plant voorzichtig uit de oude plantenbak.
- Schud de aanhangende grond lichtjes af.
- Controleer de wortels.
- Snijd rotte en zieke wortels weg.
- Vul een nieuwe pot met een drainagelaag en wat substraat.
- Geëxpandeerde klei of sommige kleischerven zijn geschikt voor drainage.
- Plaats de mimosa in de pot en vul de aarde eromheen.
- Druk voorzichtig op het substraat.
- Giet de mimosa.
Als je voorbemeste standaardaarde hebt gebruikt, hoef je de mimosa de eerste vier tot zes weken niet te bemesten. Plaats de plant echter op een warme en lichte plek zonder direct zonlicht.
Wees niet verbaasd als de mimosa er na het verpotten wat rafelig uitziet. Dit proces betekent altijd stress voor de plant, waardoor deze er achteraf wat versleten uitziet. Met goede zorg en voldoende rust herstelt ze echter meestal snel.
Mimosa water geven
Er zijn precies twee dingen waar mimosa's niet van houden als het om water geven gaat: vocht en droogte. De gevoelige planten kunnen niet tegen wateroverlast of droge wortelkluiten. Daarom moet je het substraat altijd met grote gevoeligheid gelijkmatig vochtig houden. Voordat je weer water geeft, doe altijd een vingertest en geef de mimosa pas water als het oppervlak van het substraat al is opgedroogd. Al het overtollige water dat in de schotel of plantenbak is gelopen, moet onmiddellijk worden verwijderd om wateroverlast te voorkomen.
De mimosa is niet erg kalktolerant en moet daarom worden bewaterd met zacht water - bij voorkeur regenwater, of goed stilstaand leidingwater. Nog belangrijker is de juiste luchtvochtigheid: tropische planten hebben een hoge luchtvochtigheid nodig, wat je het beste kunt bereiken door waterbakken neer te zetten. Overigens is een lage luchtvochtigheid in de omgeving desastreus voor planten, vooral in de winter, vooral omdat er in droge omstandigheden risico bestaat op spintbesmetting.lees meer
Bemest mimosa op de juiste manier
Na het verpotten in het voorjaar hoef je de mimosa niet direct te bemesten. Alleen oudere planten zijn blij met af en toe bemesten, hoewel ze slechts een lage voedingsbehoefte hebben en dus weinig bemesting nodig hebben. Het is voldoende om de planten ongeveer één keer per maand te voorzien van een vloeibare groene plantenvoeding, die u samen met het gietwater toedient en slechts mengt met de helft van de door de fabrikant aanbevolen dosis.
Mimosa correct snijden
Aangezien mimosa's snoeien niet goed verdragen, moet u het snoeien van de plant vermijden. Ze reageert vaak beledigd en gedraagt zich daarna niet meer. Dit is ook een van de redenen waarom mimosa's doorgaans alleen als eenjarige worden gehouden: vooral oudere planten groeien vrij schaars, wat er niet altijd aantrekkelijk uitziet. Tegelijkertijd kunnen ze niet met een schaar worden gevormd.lees meer
Verspreid mimosa
Het is beter om de mimosa elk jaar opnieuw te zaaien. Overigens is zaaien ook de enige manier om deze interessante kamerplant te vermeerderen. In principe is vermeerdering via stekken mogelijk, maar deze brengt verschillende problemen met zich mee: aan de ene kant verdraagt de moederplant slecht snoeien en sterft vervolgens met een beetje pech. Ten tweede wortelt de afgesneden scheut zeer slecht en moet dan de winter overleven. Als je het toch wilt proberen, geven de volgende tips je de beste kans:
- Snijd stekken alleen vóór de bloei in de lente of vroege zomer.
- Er zijn misschien nog bloemen of alleen bloemknoppen te zien.
- Nadat de bloei begint, da alt de bewortelingssnelheid weer drastisch.
- Dit geldt ook als je bloemen en knoppen uit de stekken verwijdert.
- Plukken de onderste bladeren.
- Plaats de shoot in een glas water.
- Plaats dit op een warme en lichte plek.
- Dit moet stil zijn en vrij van tocht.
Plant de stek zodra de eerste wortels verschijnen. Wacht je te lang, dan sterft de plant snel af, daarvoor is hij meestal te vochtig. Om de wortelontwikkeling te bevorderen, kunt u ze vóór het planten in een wortelsubstraat dopen.lees meer
Overwintering
Aangezien mimosa's er met de jaren niet meer zo mooi uitzien en de verzorging ervan in de winter behoorlijk lastig is, moet je ze niet overwinteren. Het is beter om in het voorjaar nieuwe planten uit zaden te laten groeien. Als je het toch wilt proberen, kun je de planten het beste op een lichte, maar relatief koele plek zetten, rond de 18 tot 20 °C. De vensterbank in de woonkamer met de kachel eronder is een ongeschikte plek, vooral omdat de verwarmingslucht ook verwijdert de noodzakelijke hoge luchtvochtigheid. Geef de plant in de wintermaanden spaarzaam water, maar houd de luchtvochtigheid hoog. Stop volledig met bemesten tot volgend voorjaar.
In de winter laten planten vaak hun bladeren vallen omdat het simpelweg te donker voor ze is. Je kunt dit fenomeen tegengaan met lampen of speciale plantenverlichting.lees meer
Ziekten en plagen
Zelfs als de meeste mensen instinctief anders vermoeden: mimosa's zijn verrassend veerkrachtig als het gaat om ziekten en mogelijke plagen. Ze worden zelden ziek of worden aangevallen door ongedierte. Als de plant echter niet echt wil bloeien of geen bloemen ontwikkelt, zijn verzorgingsfouten of een ongeschikte standplaats meestal de oorzaak. Schieten en wortelrot komen meestal voor als gevolg van overmatig water geven. Deze ziekte manifesteert zich door gele bladeren. In de regel gaan planten die te veel water krijgen dood, maar soms kun je ze redden door ze snel te verpotten in droog substraat.
Als de omgevingslucht te droog is, vallen spintmijten (ook: rode spinnen) vaak de mimosa aan. Je herkent de plaag aan de fijne vliezen, die vaak pas zichtbaar worden als je er met waternevel op besproeit. Ook hier laat de kleine spintmijt, die nauwelijks zichtbaar is met het blote oog, zich aanvankelijk zien door vergeling van de bladeren. Als je geïnfecteerde planten zorgvuldig doucht en de luchtvochtigheid verhoogt, verdwijnen de plagen vaak vanzelf. Als u een hardnekkige besmetting heeft, kunt u in de handel verkrijgbare producten gebruiken die u eenvoudig in het substraat plakt.
Mimosa verliest zijn bladeren, wat te doen?
Wanneer mimosa's hun bladeren laten vallen, zijn daar verschillende redenen voor. Het kan zijn dat de standplaats van uw plant te donker of te licht is, te warm of te koud of simpelweg te tochtig. Bovendien kan een verkeerde watergift leiden tot bladverlies als de plant permanent te vochtig of te droog staat. Van al deze oorzaken is geen sprake: zelfs als je de bladeren te vaak aanraakt, zullen ze uiteindelijk afvallen, omdat de mimosa deze inspanning op de lange termijn niet kan compenseren. Over het algemeen zijn de bladeren van de kamerplant erg gevoelig: ook de mimosa kan geen slechte luchtkwaliteit verdragen. In rokerskamers verdwijnt het bijvoorbeeld snel. Zorg voor geschikte standplaatsomstandigheden voor de mimosa, geef hem water volgens de hierboven beschreven instructies, raak hem niet te vaak aan en rook niet in zijn aanwezigheid - dan staat niets een gezonde, mooi bladrijke en bloeiende plant in de weg.
Tip
Ook al lijken mimosa's af en toe op kleine bonsai vanwege hun soms eigenaardige groei, ze zijn niet geschikt voor een bonsaicultuur. Ze kunnen niet in een gewenste groeiwijze worden gedwongen en zijn ook moeilijk te overwinteren.
Soorten en variëteiten
Van de ongeveer 500 verschillende soorten uit de mimosafamilie kweken wij uitsluitend de soort Mimosa pudica als kamerplant. Volwassen planten zijn echter zelden in de handel verkrijgbaar, wat te wijten is aan de gevoeligheid van de “Rührmichnichtan” – de kleinste trillingen en verschillen in temperatuur en licht zorgen ervoor dat de bladeren instorten en de plant verzwakken. In de regel moet je Mimosa pudica zelf kweken uit zaden die je bij tuinwinkels kunt krijgen. Er is geen onderscheid tussen verschillende variëteiten.
